Hoca Sadeddin Efendi Kimdir | Biyografi,Osmanlı Tarihi |

Hoca Sadeddin Efendi Kimdir Osmanlı şeyhülislâmı ve tarihçisi (1536/1537-1599).

Yavuz Sultan Selim’ın nedimi Hasan Can’ın oğlu.

Şeyhülislam Hoca Sadeddin Efendi Hayatı

İlk öğrenimini sahn müderrisi ‘Karamanî Mehmed Efendiden ve devrin ilerigelen bazı bilginlerinden aldı.

Daha sonra zamanın ünlü bilgin ve müftüsü Ebussuud Efendiye intisap etti (1556).

Sonra Bursa Yıldırım medresesine tayin edildi (1564).

Sahn müderrisliğine getirildi (1572).

Hoca İbrahim Efendinin ölümü üzerine şehzade Murad’a hocalık etmesi için Manisa’ya gönderildi.

Her yerde «Hoca» diye anılmaya başladı.

Kısa bir süre sonra şehzade Murad III tahta çıktı (1574).

Bu tarihten sonra hace-i sultanî oldu.

Murad III ölünce Hoca Sadeddin unvanını ve nüfuzunu korudu.

Mehmed III zamanında bilgisi ve yanındakileri gayet iyi kullanması hocayı mutlak hâkim durumuna yükseltti.

Eğri seferinde padişahı ordunun başında hareket ettirmesi, Haçova zaferinin kazanılmasında başlıca sebep oldu. Haçova’ya varıldığında merkezde padişahın yanında yer alarak, üç gün devam eden savaşı hükümdar ve sadrazam ile birlikte idare etti.

Bu savaşın kazanılmasında önemli rol oynadı.

Nitekim Avusturyalılar da daha sonraları, Tiryaki Hasan Paşaya takdim ettikleri ve Mehmed III’ü at üzerinde, Hoca Sadeddin’i de onun yanında dua eder bir vaziyette gösteren bir tasvirin altına «Netice-i kelâm Hoca Efendinin duası kabul olundu» yazmak suretiyle, uğradıkları mağlûbiyette onun hissesini açıkça belirtmişlerdi.

Haçova zaferi Hoca Sadeddin’in nüfuzunu daha da arttırdı.

Fakat bu durum uzun sürmedi.

Savaşta başarılı olduğu için sadarete getirttiği Çigalazade Sinan Paşanın birtakım hataları Hoca Sadeddin’in gözden düşmesine yolaçtı.

Fakat bir süre sonra Baki ve Karaçelebizade Hüsameddin Efendiler gibi bilginler arasından sıyrılarak şeyhülislâmlık makamına getirildi (1598).

Hoca Sadeddin Efendi düşmanlarından intikam almakta gecikmedi.

Kapıağası Gazanfer ve yeniçeriağası Tırnakçı Haşan Ağalar ile birleşerek padişahı ve Safiye Sultanı tahrik etmek suretiyle, Hadım Hasan Paşayı sadaretten azlettirerek öldürttü.

Onun yerine Cerrah Mehmed Paşayı tayin ettirdi.

Gerek Cerrah Mehmed Paşa ve gerekse onun yerine sadarete gelen İbrahim Paşa kendisine uyduklarından devlet işlerine istediği gibi karışmak imkânını buldu.

Hoca Sadeddin Efendi Eserleri

Diğer taraftan müftü sıfatıyla de fetva tahririnde büyük bir sürat ve başarı gösterdi.

Her cuma günü Ayasofya camiinde kendine sorulan meseleler hakkında’ türkçe, arapça ve farsça olmak üzere mensur ve manzum cevaplar verirdi.

Hoca Sadeddin de zamanındaki bütün bilginler gibi şiirler yazdı.

Fakat bunları bir divanda toplamadı.

Bütün bunlara rağmen onun şeyhülislâmlık ve devlet adamlığı dışında asıl şöhreti tarihçiliğinden ve «Hoca Tarihi» diye anılan Tâc-üt-Tevarih adlı eserinden gelir.

Bu eserinde başlangıçtan Selim II devrine kadar olan olayları yazdı, eserini Murad III’e takdim etti.

Hoca Sadeddin’in babası Hasan Çan’dan duyduklarına dayanarak yazdığı Selimname adlı bir eseri varsa da, bu tarihî bir eser olmaktan çok bir halk kitabıdır.