St. Gallen (kanton) | Ansiklopedik Bilgi |
St. Gallen (kanton) fr. Saint-Gall, İsviçre konfederasyonunda kanton, Avusturya ve Lihtenştayn sınırında, Konstanz gölü ile ön Alpler arasında 2 019 km2; 398 000 nüf.
Sankt Gailen kantonu üç tabiî bölgeden meydana gelir:
1.Sankt Gailen şehrinin batısında ve kuzeyinde Thur vâdisi boyunca orta yükseklikte bir molas tepeleri bölgesi uzanır; bu az kıvrımlı tepeler, yay şeklinde buzultaşlarıyla ve ırmak buzul taraçaları dolu buzul vâdileriyle yanlıdır; yükselti 500 m’yi aşar; yağışlı ve çetin iklimin tarımı engellemesi evlerde sanayi işçiliğinin gelişmesine yol açmıştır;
2.büyük ölçüde kıvrılmış molaslı ön Alp tepeleri bölgesi, Appenzell kantonunda devam eder; yükseltiler 1 000-2 000 m arasında değişir.
Dağlık kenarda iklimin sertliğini yükselti daha da artırır ve Ren vâdisi dışında vâdiler, fazla gömülmedikleri için iklimden korunamazlar.
Vâdilerin başlıcası Toggenburg (Thur ırmağının vâdisi) XVIII. yy.da İsviçre köy sanayiinin geliştiği ilk bölgelerden biriydi.
Burası birbirine uzak çiftliklerin çevresindeki kırlıklarla bölünen ormanlık bir dağ bölgesidir; köyler vâdi tabanlarında toplanmıştır.
Dokumacılığın geçirdiği buhran bölgeyi bir göçmen yuvası haline getirdi ve pek çok köylü Zürich kantonundaki fabrikalarda çalışmaya gitti;
3.molası örten ikinci zaman binişme örtülerinden (kalker ve mam) meydana gelen ön Alpler bölgesi; bu kayalar birçok kıvrımın etkisinde kalmıştır ve daha yüksektir (Santis’te 2 501 m, Churflrsten’de 2 309 m). Yayla: otlaklarına yazın hayvanlar çıkarılır.
Buzul öncesi vâdilerden veya yumuşak ve ezilmiş kaya kuşaklarından yararlanan buzullar, Dördüncü zamanda bölgede derin geçitler açtı.
Ren vâdisiyle Ren vadisinden Reuss vâdisine ve Zürich gölüne ulaşmayı sağlayan Walensee vâdisi İsviçre ulaşımında önemli rol aynar; Sankt Gailen kantonunun orta yükseklikte molastı dağlara oranla daha güç ulaşılan bu kısmında evlerde sanayi faaliyeti gelişmedi.
Bölgede küçük dokuma fabrikaları, çimento fabrikaları, birkaç kimya fabrikası kuruldu; Walertsee boyunca turizm çok gelişmiştir.
Sankt Gailen kantonu ve Appenzell kantonu XIX. yy.da, dokuma sanayiinin ve işlemeciliğin gelişmesi sayesinde büyük ölçüde zenginleşti.
Fakat iki dünya savaşı arasında, halkın Zürich, Aargau, hattâ Thurgau kantonlarının daha zengin sanayi bölgelerine göçmesine yol açan ciddî buhrandan büyük zarar gördü.
Tarih
Sankt Gailen kantonu 1803 antlaşması sonucunda Sankt Gailen piskopos-prensinin devleti, Sankt Gailen ve Rap-perswill şehirleri ve bir veya birçok konfederasyon devletine bağlı bölgelerin birleşmesiyle meydana geldi.