12 Mart Muhtırası,Nedenleri ve Sonuçları | Tarih Bilgileri |
12 Mart Muhtırası,Türkiye cumhuriyeti genelkurmay başkanı ve Silahlı kuvvetler kumandanlarının, Anayasada öngörülen devrimlerin atatürk’çü bir görüşle gerçekleştirilmesini sağlayacak yeni bir hükümetin kurulmasını istemek üzere, 12 mart 1971 günü, cumhurbaşkanı ile senato ve meclis başkanlarına sundukları muhtıra.
12 Mart Muhtırası Nedenleri ve Sonuçları
Kamuoyunda geniş yankılar uyandıran ve önemli değişikliklere yolaçan muhtıranın metni suydu:
1. Parlamento ve hükümet süregelen tutum, görüş ve icraatıyla yurdumuzu anarşi, kardeş kavgası, sosyal ve ekonomik huzursuzluk içine sokmuş, Atatürk’ün bize hedef verdiği çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak ümidini kamuoyunda yitirmiş ve anayasanın öngördüğü reformları tahakkuk ettirememiş olup, Türkiye cumhuriyetinin geleceği ağır bir tehlike içine düşürülmüştür.
2. Türk milletinin ve sinesinden çıkan Silâhlı kuvvetlerinin bu vahim ortam hakkında duyduğu üzüntü ve ümitsizliği giderecek çarelerin partiler üstü bir anlayışla meclislerimizce değerlendirilerek mevcut anarşik durumu giderecek ve anayasanın öngördüğü reformları atatürkçü bir görüşle ele alacak ve inkılâp kanunlarını uygulayacak kuvvetli ve inandırıcı bir hükümetin demokratik kurallar içinde teşkil; zaruri görülmektedir.
3. Bu husus süratle tahakkuk ettirilmedigi takdirde Türk Silâhlı kuvvetleri kanunların kendisine vermiş olduğu Türkiye cumhuriyetini korumak ve kollamak görevini yerine getirerek idareyi doğrudan doğruya üzerine almaya kararlıdır.
Öğrenciler arasında başlayan sağ-sol çatışması kısa bir süre içinde öğrenci polis çatışması niteliğine bürünmüştü.
Kundaklama ve banka soygunlarının da başladığı bir sırada, Yüksek Kumanda konseyi toplandı (9 mart 1971); çalışmaların ikinci gününde, radikal eğilimli ve hükümete karşı bir grup subayın ihtilâl için harekete geçmeye hazırlandıkları öğrenildi (11 mart 1971).
Genelkurmay başkanı ve kuvvet kumandanlarınca bir taraftan muhtıra verilirken, öte yandan harekete geçmeye hazırlanan subaylardan bazıları emekliye sevk edildi.
İkinci Demirel hükümeti çekildi.
Cumhurbaşkanının parti başkanlarıyla yaptığı konuşmalar sonunda yeni hükümeti, Cumhuriyet Halk partisinden ayrılarak tarafsız duruma geçen, Kocaeli milletvekili Prof. Nihat Erim’in kurması kararlaştırıldı.
Başbakan dışında 24 kişiden meydana gelen bu hükümete Adalet partisinden 5, Cumhuriyet Halk partisinden 3, Milli Güven partisinden 1 ve bağımsız milletvekillerinden 1 kişi alındı; öteki üyeler uzman olarak parlamento dışından seçildi.