22 Şubat 1962 Olayı,Ayaklanması
22 Şubat 1962 Olayı,Harp okulu kumandanı Talat Aydemir’in başkanlığında, bazı subay ve birliklerce girişilen askerî müdahale teşebbüsüne (1962), basında ve halk arasında verilen ad.
22 Şubat 1962 Ayaklanması
1961 Genel seçimlerinden sonra siyasi hayatta beliren tedirginlik, bazı silahlı kuvvet mensuplarının, şartların askeri bir müdahaleye elverişli olduğu düşüncesine kapılmalarına yol açtı.
İstanbul’da Harp Akademileri binasında toplanan (21 ekim 1961) ve aralarında bazı kuvvet kumandanları da bulunan yüksek rütbeli subaylar imzalanan ’21 Ekim protokolü’ 25 ekimden geç kalmayacak bir askeri müdahaleyi öngörüyordu.
Genelkurmay başkanının düzenlediği ve kuvvet kumandanlarıyle yüksek rütbeli subayların katıldığı bir toplantıda (19 ocak).
Harp okulu kumandanı albay Talat Aydemir ile Jandarma, okulu kumandanı albay Necati ünsalan’ın diğer bazı subayların açıkça ve hararetle müdahaleye taraftar oldukları görüldü.
İstanbul’da (Balmumcu, 9 şubat) gizlice toplanan 54 general ve. albaydan 37’sinin, müdahalenin 28 şubata kadar gerçekleştirilmesine dair imzaladıkları protokola albay Aydemir de sonradan katıldı.
Hükümet durumu öğrendi vaz geçirme teşebbüsleri sonuç vermeyince tasfiye tedbirleri düşünüldü Hava kuvvetleri 21 şubat gecesi alarm durumuna geçecekti.
Kararı öğrenen Aydemir. 20 şubat gecesi Harp okuluna gidince, alarm o gece başlatıldı. Ankara’da Meclis Muhafız taburu da alarma geçirilmişti.
Harp okulu yakınındaki tank taburu ile binbaşı Fethi Gürcan kumandasındaki Cumhurbaşkanlığı Muhafız alayı süvari grubunun ise hükümet kuvvetlerine karşı alarm durumuna girdiği görüldü.
Bu tank birlikleri 21 şubat sabahı 2,30 sıralarında şehrin kenar mahallelerine kadar sokuldu. Aydemir, hareketle ilgisi olmadığını söylemekte direniyordu.
21 Şubat sabahı, genelkurmay, müdahaleci üç albaya (Aydemir, Atakan, Unsalan) görevlerinin nakli kararını bildirdi.
Aydemir, kararı kabul etmeyerek karşı şartlar öne sürdü ve Harp okuluna döndü.
Bunun üzerine görevlerin baskın şeklinde devralınması kararlaştırıldı; nakledilecek albaylar Talat Aydemir, Dündar Seyhan, Necati Ünsalan, Emin Arat, Selçuk Atakan, Şükrü tikin, İhsan Erkan ve Haldun Doran’dı.
Aydemir, kararı 22 şubat sabahı öğrendi ve genelkurmay başkanı Sunay’a üç maddelik bir muhtıra göndererek karardan vaz geçilmesini, Hava kuvvetlerindeki alarm kumanda heyetine üniformalı olarak katılan M.B.K. üyelerinden Ataklı ve Tunçkanat’ın cezalandırmasını, Kara kuvvetleri kumandanının durumunun da incelenmesini istedi.
Daha sonra Harp okulunda, mezuniyet devresinde bulunan asteğmen rütbesinde 600 öğrenciyle bir toplanı düzenledi ve onlara durumu anlattı.
Bu aradı. Harp okulu kumandanlığına tayin edilen ve göreve başlamak üzere gelen general tutuklandı ve okulda alıkondu, Ayaklanma fiilen başlamıştı.
Çubuk’taki 230. Piyade alayından ve Polatlı’daki topçu birliklerinden bazı kuvvetler karşı harekat için Ankara’ya getirildi ancak bunlar ve Meclis Muhafız taburu da Aydemir’in emrine girdi.
Harp okulu kumandanı bu durumdan da güç alarak, tayinlerin derhal durdurulmasını ayrıca T.B.M.M.’nin derhal feshini istedi.
Çankaya’da numhurbaşkanı Cemal Gürsel’in başkanlığında toplanan başbakan, parti liderleri ve genelkurmay başkanı ile kuvvet kumandanları, Aydemir’in isteklerine karşı çıkılmasına, cumhurbaşkanı, başbakan ve genelkurmay başkanının radyoda yatıştırıcı konuşmalar yapmalarına karar verdiler.
Y.T.F. genel başkanı Ekrem Alican aracı olarak Aydemir ile görüştü. Cumhurbaşkanı Mürted üssüne, başbakan İnönü ve parti liderleri de Hava Kuvvetleri karargahına gittiler.
Sözü geçenlerin Çankaya köşkünden ayrılmadan önce tutuklanmaları hususunda, binbaşı Fethi Gürcan’ın teklifini Aydemir uygun bulmamıştı.
Cumhurbaşkanı ve genelkurmay başkanının radyodaki konuşmalarından sonra Aydemir e bağlı birlikler Ankara radyocunun Etimesgut’taki verici istasyonunu ele geçirdiler ve yayın durdu. İnönü’nün konuşması, geç saatlerde, Esenboğa hava alanındaki verici vasıtasıyla yayınlanabildi.
Saat 01,00 sıralarında (22 şubat) Genelkurmay başkanlığından gönderilen bir heyet Harp okulu kumandanına kan dökülmeden alarmı kaldırdığı takdirde harekete karışanlara ceza verilmeyeceğini bildirdi.
Bu konuda İnönü’nün yazılı bir teminatı sağlandı Aydemir’in tayinlerin durdurulması isteğini başbakan kabul etmedi.
Aydemir’in razı edilmesi sonucu, saat 03,30’da alarm kaıdırıldı ve 23 şubat günü Harp okulu tatil edilerek öğrenciler memleketlerine gönderildi .
Aynı gün Kara, Deniz ve Hava kuvvetlerinden birer subay Talat Aydemir’i evinde tutuklayarak. Genelkurmay başkanlığına götürdüler Tutuklanan Dündar Seyhan.
Emin Arat Ye Turgut Alpagul da 28 şubata kadar Gonelkurmay’da nezaret altında bulunduruldu bir süre içinde ayaklanmaya öncülük eden 21 subay emekliye sevkedildi (24 şubat). daha sonra emekliye ayrılanlarm sayısı 73’e yükseldi.
Kara kuvvetleri kumandanı orgeneral Muhittin Onür bu arada istifa etti. ama isiifası kabul edilmeyerek emekliye revki uygun bulundu 30 Nisan 1962 günü.
25-22 Şubat ayaklanmasına karışanların affı için hazırlanan kanun, 13 aleyhte, 3 çekimser oya karşı 29 oyla kabul edildi.
Talat Aydemirin affedilmelerine itiraz ederek Danıştay’da açtığı dava sonuçlanmadan 20-21 Mayıs’ olayı ayaklanma tşebbüsü meydana geldi.