Asetilen hakkında Bilgi,Asetilen Nedir,Alkin diye adlandırılan doymamış hidrokarbon ailesinin ilk ve en önemli üyesi.
Formülü C/2 H/2 olan asetilen, normal basınçta — 84°C’ta süblime olur.
Genellikle su ile kalsiyum karbürün (karpit)
tepkimeye sokulmasıyla elde edilir: CaC/2+2H/2 O › Ca (OH)/2 +C/2 H/2.
Bir karpit parçacığına su damlatılarak sürekli gaz akımının sağlandığı karpit lambalarında da bu tepkime olur.
Asetilen ayrıca, doğal gazlardan elde edilen metanın krakingiyle (çok yüksek sıcaklıkta parçalanması) de üretilir: 2CH/4 C/2 H/2 +3H/2.
Bu tepkime ancak, elektrik arkı ya da oksijeni az özel beklerde olduğu gibi, 1200 °C’tan yüksek sıcaklıklarda gerçekleşir.
Söz konusu beklerdeki gaz karışımının ancak bir bölümü tüketilir; yanmayan gaz oksijenle yakılarak asetilen oluşturulur.
Narkotik özelliği vardır.
Tıpta Narsylen olarak adlandırılır.
Asit niteliği gösterdiğinden metallerle bileşik yapar.
Asetilen ya da “etin” kolayca alev alan renksiz bir gazdır.
Havada oldukça isli ve sarı bir alevle yandığı halde oksijenle karıştırıldığı zaman göz kamaştıracak kadar parlak, akkor halinde bir alev verir.
Saf asetilen hafif eter kokusundadır; ama saf olmayan ticari asetilen, içindeki katışkılar nedeniyle sarmısak gibi kokar.
Asetileni 1836’da Sir Humphry Davy’nin yeğeni Edmund Davy buldu.
Bu bileşik önceleri kalsiyum karbürün suyla tepkimeye sokulmasıyla elde ediliyordu.
Basit asetilen üreteçlerinde de kalsiyum karbür üzerine su damlatılarak bu yöntem uygulanır.
Örneğin deniz fenerlerindeki basit asetilen üreteçleri çok büyük çapta olduğundan, kalsiyum karbür ve su eklemeye gerek kalmadan aylarca çalışabilir.
Ama, kireçtaşı ile kokkömürünün elektrik fırınında ısıtılmasıyla elde edilen kalsiyum karbürün üretimi çok pahalıdır.
Bu yüzden, asetilen bugün daha çok petrolün yüksek sıcaklık ve basınç altında parçalanmasıyla (kraking yöntemiyle) elde edilir.
Asetilen basınç altında tutulduğunda patlayarak bileşenlerine ayrılır ve bu patlama sırasında büyük bit ısı açığa çıkar.
Asetilenin Kullanımı
Elektrikle aydınlatma çağının başlamasından önceki yıllarda, kolayca tutuştuğu ve çok parlak bir alevle yandığı için aydınlatmada asetilen kullanılıyordu.
İlk bisikletlerin ve otomobillerin farları da asetilen lambalarıyla donatılmıştı.
Bugün asetilen lambaları daha çok şamandıralarda, deniz fenerlerinde, fener gemilerinde, ayrıca kara ve demiryollanndaki bakım ve onarım çalışmaları sırasında kullanılır.
Bazen gemilerdeki cankurtaran simitlerine de Holmes feneri denen küçük bir aydınlatma aygıtı takılır.
Bu aygıt, içinde kalsiyum karbür ve kalsiyum fosfür karışımı bulunan, metalden yapılmış kapalı bir kutudur.
Gece olan bir deniz kazasında cankurtaran simitleri denize atılınca bu kutu açılır ve deniz suyunun kutudaki kimyasal maddelerle tepkimeye girmesiyle asetilen ve fosfin (fosforlu hidrojen) gazlan açığa çıkar.
Fosfin havayla karşılaşınca alev alarak asetileni tutuşturur; böylece oluşan duman ve alev de kazaya uğramış kişiye cankurtaran simidinin yerini belli eder.
Sanayide çok kullanılan oksiasetilen hamlaçlarının metalleri kesecek ya da eritecek kadar sıcak olan alevi de asetilen ile oksijenin birleşmesiyle oluşur.
Bu hamlaçları besleyen asetilen, patlamaması için propanon denen bir sıvıyla birlikte basınçlı çelik tüplere doldurularak depolanır.
Tüpten gelen asetilen gazı ile gene çelik bir tüpte depolanmış olan dksijen gazı özel bir yakıcıda karıştırılarak yakıldığında, sıcaklığı yaklaşık 3.000°C’yi bulan akkor halinde bir oksiasetilen alevi oluşur.
Bu sıcaklık metalleri eriterek birbirine kaynatmaya yetecek kadar yüksek olduğundan otomobil, gemi ve uçak yapımındaki kaynak işlerinde hep oksiasetilen hamlacı kullanılır.
Oksiasetilen alevi çeliği de kolayca kesebildiği için eski çelik yapılann ve hurda makinelerin parçalanmasında da bu aletten yararlanılır.
Oksiasetilen hamlacıyla çalışanlar, gözlerini alevin parlak ışığından ve çıkan ısıdan korumak için yüzlerine kaynakçı maskesi takarlar.
Bugün asetilenin sanayideki en önemli kullanımı plastiklerin üretiminde başlangıç maddesi olmasıdır.
Örneğin kısaca PVC olarak bilinen ve çok yaygın bir kullanımı olan polivinil klorürün temel bileşeni (vinil klorür), asetilen ile hidroklorik asidin tepkimesiyle elde edilir.