Baruthane Çayırı | Ansiklopedik Bilgi |
Baruthane Çayırı Anadolu-hisarı’nda Göksu Deresi’nde, ünlü değirmenin yanındaki çayırlık ve ağaçlık alandır. Adını çok eskiden buraya kurulmuş bulunan bir baruthaneden almaktadır.
Sık sık infilâklar yarattığı için evvelce baruthaneler özellikle akar su kıyılarında kuruluyordu.
Nitekim Kâğıthane çayırında da bir baruthane vardı.
Göksu yakınındaki baruthanenin Yıldırım Bayezid zamanında yapılan Anadolu Hisarındaki toplara gereken barutun sağlanması için kurulmuş olduğu sanılmaktadır.
Böylelikle Anadoluhisarı’ndaki baruthaneye İstanbul’un fethinden önce kurulmuş ilk baruthane gözüyle bakılabilir.
Evliya Çelebi, eserinde İstanbul’daki baruthanelerin, bir listesini verdiği halde Göksü Deresi, kıyısındakinden sözetmemiş olması buradaki baruthanenin çok önceden kaldırılmış olduğunu gösteriyor.
Bununla beraber adı günümüze kadar kalmıştır.
Fatih Sultan Mehmed’in ordusu Fetih sırasında buradaki Baruthane Çayırı’nın yeşil çimenleri üzerinde çadır kurdu.
İzmit’ten dönüşte, Göksu Deresi’nin başında çadır kuran ordu için derenin orta kısımlarına düşen ağaçlık güzel bir yerde, Baruthane Çayırının başında da bir cami kuruldu.
Derenin berrak suları üzerinde koyu yeşil gölgeler bırakan ağaçların, rengârenk çiçeklerin süslediği çayırların arkasında yükselen tepelerden süzülen sular câminin ve çeşmenin musluklarından akmaya başladı.
Bu çeşmeler yakın bir zamana kadar su verirmiş. Mir’at-ı İstanbul’da. Mehmed Raif Bey Göksu’dan bahsederken diyor ki: “Değirmenin yakınında bulunan çeşme üzerinde mahkuk ibâre şudur:
“Sahibü’l-hayrat ve’l-hasenât Ebü’l-Feth Sultan Mehmed Han-ı gazi aley-hü’l-rahmetü’l-gufrân hazretlerde gazâya gelen mücahidîn-i kiramadan Salih Dede hazretlerine el-Fatiha.”
Şimdi tamamen harap yüksek dört duvar kalmış değirmenin karşısında ufak bir mezarlık vardır.
Mehmed Raif Bey’in kitabında bahsettiği Salih Dede’nin mezartaşı ile diğer taşların kitâbeleri okunuyor.
Fakat çeşmeden ancak toprağa gömülü delildi tek bir taş kalmış; burada eski bir çeşme olduğunu, suyunun da aktığını hâlâ bilenler var; sulan Baruthane Çayırının üstünden gelirmiş.
O Baruthane Çayırı ki, 1453 yılında büyük Fatih’in askerleri üzerinde çadır kurmuştur.
Baruthane Çayırı İstanbul’un en ilgi çeken mesirelerindendi.
1890 tarihli “Sabah” gazetesinde çıkan bir ilân bunu teyit etmektedir.
“Anadoluhisarı’nda dere içinde değirmen yanında Baruthane Çayırı nâm mesirede Cuma ve Pazar incesaz bulunup, meşhûr hanende Sâre Hanım teganni edecektir.
” Şirket-i Hayriye tarafından çıkartılan “Boğaziçi” adlı bir kitapçıkta da şu satırlar yer almıştır: “Göksu, değirmenler çevirir, Baruthane ve İçgöksu çayırlarını besler, bilhassa sağ sahili ağaçlar, sazlar, mürverler, incirler, kamışlarla kaplıdır”.
Mütârekeye kadar İstanbul’un birkaç önemli bayram yeri vardı ki, bunlardan biri de Baruthane Çayırı’ydı.
Daha bayram gelmeden hazırlıklar başlar, Baruthane Çaym’na ath karıncalar, dolaplar kurulurdu.