Besi Suyu Nedir,Özellikleri | Biyoloji Bilgileri |
Besi Suyu Nedir Bitkilerin çeşitli kısımlarında dolaşan besleyici sıvı.İki çeşit besisuyu vardır: ham besisuyu, odundamarlarla kökten yaprağa giden, içinde metal tuzları bulunan sıvıdır; ongun besisuyu, yapraklardan bitkinin her tarafına yayılan organik, besleyici sıvıdır.
Ham besisuyu, köklerin emicikıllar bölgesince topraktan emilen su ve metal tuzlarından ibarettir.
Bunun büyük kısmı sudur. Emilmeyi sağlayan emicikıllardır.
Kök bir ozmozölçere benzer, ama düzeneği o kadar basit değildir; çünkü hücre zarları,domuzun sidik torbası kadar geçirgen değildir.
Hücre zarı yarı geçirgendir, öyle ki bazı maddeleri geçirir, bazılarını geçirmez veya bir yönde (topraktan köke doğru) geçirir, ters yönde geçirmez.
Aynı sıvıya daldırılmış iki bitkinin aynı maddelerden yararlanamaması bununla açıklanabilir.
Her bitki türü kendine göre muhtaç olduğu maddeleri, zarlarındaki geçirgenliği değiştirerek sağlar.
Bir bitkinin gövdesinde ham besisuyunun yükselişinin çeşitli sebepleri vardır:
1. topraktaki suyun emicikıllarla ve ozmoz yoluyla emilmesi
2. damarların kılcallığı
3. yaprakların terlemesi.
Ham besisuyunun odundamarlarda dolaşması, ozmoz, kılcallık ve hava basıncı olaylarının işbirliği ile sağlanır.
Bu ozmoz, yakından yakına, az yoğun (hipotonik) hücrelerden çok yoğun (hipertonik) hücrelere doğru bir geçişme şeklindedir, emicikıllardan yaprak hücrelerine kadar devam eder.
Ham besisuyu dolaşımının gerçek sebebi budur. Ham besisuyunun yoğunluğu, yükseldikçe artar.
Bunun sebebi bir kısım yedek maddelerin eriyip ham besisuyuna karışması, en önemlisi de suyun gittikçe tükenmesidir.
Fakat ham besisuyundaki asıl değişiklik yapraklarda olur. Yaprak hücrelerinde meydana gelen çeşitli kimyevi tepkimeler sonucunda, ham besisuyu ongun besisuyu haline dönüşür.
Terleme en çok sap ve yapraklardaki gözenekler yoluyla olur.
Esası buharlaşma kanunudur. Günün bazı saatlerinde, buharlaşmada ani bir duraklama olursa, damarların ucunda bulunan su gözeneklerinden düpedüz su çıkar: bu gerçek terlemedir. Diğer bir olay fotosentezdir.
Fotosentez, su ile karbondioksidi birleştirerek az çok karmaşık yapılı organik maddeler yapmaya yarar.
Meydana gelen ongun besisuyunda şeker ve hatta azotlu maddeler bulunur.
Ongun besisuyu, soymukdamarlar ve ona bitişik arkadaş hücreleriyle iletilir. Bitkinin büyüme dokularını meydana getirmek için gerekli olan yerlere yayılır.
Yapışkanlığı dolayısıyla ongun besisuyunun dolaşımı, ham besisuyunun dolaşımından çok daha güç ve daha yavaştır.
Soya fasulyesinde radyoaktif izotoplar kullanılarak ongun besisuyunda bulunan bazı maddelerin akış hızı ölçülmüştür.
En yüksek hız saatte 30-50 m’dir. Bu hız hem ham besisuyunun dolaşım hızından, hem de su yayılması olaylarında görülen hızdan fazladır.
Soymuk dokudaki yoğun metabolizma, deneysel yoldan sağlanan tutukluklara sebep olan ağır bozukluklar, «iletken» denen bu dokuların görevlerinin basit bir edilgin iletme işi olmadığını gösterir.