Birinci Bozkır Ayaklanması | Kurtuluş Savaşı Tarihi |

Birinci Bozkır Ayaklanması, (27 Eylül – 4 Ekim 1919),Mustafa Kemal Samsun’a çıktığında, bütün komutanlarla birlikte Konya’da bulunan Cemal Paşa’ya da telgrafla yaptığı bildiri, Paşa tarafından iyi karşılanmış, elden gelen yardımın esirgenmeyeceği de bildirilmişti.

Aslında Cemal Paşa, ordu müfettişi sıfat ve yetkisi ile kendi ordu bölgesinde gerekli tertibatı almış, hazırlıklara başlamıştı.

1.Bozkır Ayaklanması

Hattâ Milli Mücadele için halkı uyarmaya, noksan olan kadrolarını tamamlamaya başlamış bulunuyordu.

O sırada Cemal Paşa İstanbul’dan çağrıldı ve on gün izinle İstanbul’a gitti.

Yerine de XII. Kolordu komutanı Albay Selâhattin bakacaktı.

Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1919 günü Albay Selahattin’e çektiği bir telgrafta, Cemal Paşa’nın İstanbul’a gidişinin gerçek nedenini soruyordu.

Aldığı cevapta, Cemal Paşa’nın ailesinin İstanbul’da olduğu bildiriliyor, bazı kimselerle görüşme yapacağı belirtiliyor ve kendi isteğiyle gittiği bildiriliyordu.

Ancak bir süre sonra Albay Selahattin’in görevinden ayrıldığı görüldü.

Konya Valisi

Konya Valisi Cemal Bey, Sadrazam Damad Ferid Paşa’ ya, İngiliz Muhipler Cemiyeti’ne bağlılığı ile tanınmıştı.

Albay Selahattin’in görevden ayrılarak İstanbul’a gitmesi, daha önce de Ordu komutanı Cemal Paşa’nın Konya’dan ayrılmış olmasını fırsat bildi.

O zamana kadar gizli yaptığı olumsuz propagandalarla, Konya ve çevresini kendi egemenliği altına soktu.

Ortadan askeri otorite kalkınca Vali Cemal Bey’in baskısı masum halk üzerinde daha çok hissedilir olmaya başladı.

Hapishanedeki birçok mahkum salıverilmiş, bunlara silâh verilerek halkın huzuru ve güveni bozulmak istenmişti.

İstanbul Hükûmeti’yle sürekli ilişki içinde olan Vali Cemal Bey, aldığı emirleri yerine getirmekte geç kalmıyordu.

Konya’yı denetimleri altında tutan İtalyanlarla da işbirliği yaparak, onları milli harekât aleyhine kışkırtıyordu.

Cahil halkı milli kuvvetlere karşı gelmeye hazırlıyordu.

XII. Kolordu Komutanı Albay Selahattin’in yerine, İstanbul Hükümeti tarafından Ali Sait Paşa atandı.

Ancak Paşa, Konya Valisi’nin tutumunu ve davranışını beğenmedi.

Tehlikeli gördüğü için de görevinden affını istedi.

Konya’nın millî hareketlere karşı olan valisinin davranışlarına son vermek için Heyet-i Temsiliye tarafından Albay Refet Bey (Bele), Konya’ya gönderilmeye karar verildi.

Heyet-i Temsiliye tarafından bir komutanın Konya’ya atanması, Konyalı vatanseverleri çok memnun etti.

Vali Cemal aleyhinde hareketler de yoğunlaştı.

Sonunda kendine yapılacak hareketi anlayan Vali Cemal Bey, 25 polisin koruması altında bir yük trenine binerek İstanbul’a kaçtı.

Halktan ve şehrin ileri gelenlerinden oluşan bir heyet, yaptıkları toplantı sonunda hoca ve müderris olan Mehmet Vehbi Efendi’yi vali vekili seçtiler.

Konya bu tarihten itibaren Heyet-i Temsiliye’nin bir şehri olmuştu.

Bütün bunlar olurken padişaha bağlı, milli harekâta karşı ve gericiliğin simgesi olan bazı hareketler Konya’nın Bozkır ilçesinde başladı.

Gerçekte ne hareket bakımından ve ne de sonucu itibariyle büyük bir önemi olmayan ‘Birinci Bozkır Ayaklanması diğer ayaklanmalara örnek teşkil etmesi bakımından özellik taşır.

Bu ayaklanmalar Vali Cemal Bey’in ve İstanbul’da İngiliz yazarı Frew (Fru) ile ilişkide bulunan Bozkır’lı Zeynelabidin ve arkadaşlarının körüklemesiyle olmuştur.

27 Eylül 1919’da Kürtoğlu Musa, Bademli Hacı Halil ve Güzel Çavuş adlarındaki elebaşılar, Apa, Dinek, Hisarlık ve civar köylerden topladıkları çoğu silâhsız 1000 kadar kandırılmış cahil halk, Bozkır’a girdiler.

İlçedeki jandarmaların silâhlarını ve deposuna girerek cephanelerini aldılar.

Buna karşılık vermek isteyen vatansever kimseleri öldürdüler ve yaraladılar.

Bu arada şehrin yanındaki baruthaneyi de ateşe verdiler.

Birçok ev de yağma edildi.

Birinci Bozkır isyanı Sonucu

Ayaklananlar 28 Eylül’de Beyşehir’deki 7.Süvari Alayı’na mensup olup, Seydişehir’den gelen süvari bölüğüne, askeri depodan edindikleri silâhlarla saldırdılar.

Sayıları çok olan asilere karşı koyma imkânı olmadığı için, bölük geri çekilmeye karar verdi.

Fakat, bölükle beraber bulunan makineli tüfek takımı geriye çekilmeye fırsat bulamadan ayaklananlar tarafından sarıldı ve tutsak edildi.

Bu olaydan sonra, Konya’dan gelen nasihat heyetinin halkı toplayarak yaptığı uyarıcı konuşmalar olumlu sonuçlar verdi. Birçok köylerden toplanmış asilere Bozkır’a milli kuvvetler gönderilmeyeceği garantisi verildiğinden, 4 Ekim 1919’da evlerine dağıldılar.

Bu suretle ilk Bozkır ayaklanması sekiz gün sürmüş oldu.

Olay bölgede çok etkili olmuştur.