Biyocoğrafya Nedir,Neyi İnceler,Özellikleri | Biyoloji Bilgileri |
Biyocografya Nedir Neyi İnceler Biyocoğrafya’nın birinci ve temel görevi, herhangi bir erekçi amaç gütmeden, organizmaların, fizik ortama uyumunu incelemektir: buna ekoloji adı verilir.
Okyanusların ekolojisi, ışık, tuzluluk ve besin maddeleri gibi etkenlerin sayısı az olduğundan nispeten basittir.
Yüze çıkmış karaların ekolojisi ise daha karışıktır.
Biyocoğrafyanın İnceleme Alanı
Bunun sebebi bitkilerle hayvanların, hidrosferden daha değişken bir atmosferle etkilenmesi (iklim şartlarının rolü), toprakla karşılıklı etki – tepki durumunda olmasıdır; toprağın özellikleri kısmen kayaların tabiatına ve aklanların eğilimine bağlıdır (toprak şartlarının rolü).
Amaç, sadece şu veya bu canlının ortama uyumunu anlamak değildir. Hayvanlar aleminin (favna) beslenmesi temelde bitkilere dayandığından bu iki alem arasında bir denge bulunur.
Bir topluluk, ihtiyaçları uyuşabilen, hatta, birarada bulunmaktan karşılıklı çıkar sağlayan canlıların toplamıdır.
Mesela Akdeniz bölgesindeki ağaçaltı bitkileri yazın buharlaşmaya karşı ağaçlarla korunur; kışın yapraklarını döken ağaç altı bitkilerinin gelişme düzeniyse ilkbahar ve sonbaharda çiçek açacak, yani ışıktan ve yüksek ısıdan yararlanacak şekilde ayarlanmıştır (çünkü o sırada ağaçlar yapraksızdır).
Bir bölgenin fizik şartlarını düzenleyen bitki topluluğu (climax) yok olmuşsa, belirli birtakım evreleri izleyerek kendiliğinden yenilenir. Mesela, yapraklarını döken ağaçlardan ibaret bir orman yok edilirse önce fundalık, sonra da yeniden orman haline gelir.
Biyocoğrafyanın özel bir dalı olan bitki sosyolojisi, var olan bitki topluluklarını (istatistik yöntemler kullanarak) türler gibi bir bütün olarak tanımlamaya ve bunların dağılışını harita üzerinde göstermeye çalışır.
Biyocoğrafya Özellikleri
Geniş bir bölgede fizik şartlarına uyma, benzer hayat biçimleri gösteren bitki topluluklarıyla belirir; bunların görünüşü ve oluşumu birbirine yakın ve benzerdir.
Orman, bu oluşumlardan biridir; yeterli ısı ve nem şartlarının bulunduğu her yerde gelişir.
Şartlar orman oluşumuna elverişsizse orada otsu veya fundamsı bitkiler gelişir; bunlar sürekli olabileceği gibi süreksiz de olabilir (savan, bozkır, çalılık v.b.).
Bitkisel hayat iklim koşullarına uyduğu için bitki örtüsü de mevsimine göre değişebilir; bu yüzden bir kısım ormanlar yapraklarını dökmeyen bitkilerden, bir kısmıysa yapraklarını döken bitkilerden meydana gelir.
Bununla birlikte bitki örtüsü, bitkilerin ortama uyumunu tam olarak ifade etmez.
Bu anatomik özelliklerin çoğu zaman onlara «faydası» da yoktur (nemli tropikal iklimlerde çok sık rastlanan uzun yaprakların durumu); bu özellikler daha ziyade hormonların etkinliğinden doğan fizyolojik değişikliklerle ilgilidir.
Dahası var, bu gözle görülmeyen mikroskopik uyum tek başına da bulunabilir: yaşama tarzı, hattâ bazen anatomik görünüşü tıpatıp birbirine benzeyen bitkiler, çok değişik fizik koşulları içinde yaşayabilirler; bu son durumda özel fizyolojik karakterleri kalıtım yoluyla geçebilen ekolojik ırklar’dan söz edilir.
Botanikçiler, biyolojik olayların incelenmesinde, gözleme en elverişli özel durumlara daha çok ilgi duydukları için, bitkilerin fizik ortama uyumu konusunun incelenmesi henüz başlangıç dönemindedir.
Bu yüzden, bütün bir bitki topluluğunun niçin sıcak bölgelerde yetiştiğini anlamaya çalıştığımız zaman ancak çok az sayıdaki tarım bitkileri hakkında edinilen bilgilerle yetinmek zorunda kalırız.
Bilgilerimizin bu boşluğu, ancak hem doğal ortamda, hem de laboratuvarda uygulanacak geniş ölçüde bir deney programıyla doldurulabilir.
Bu bakımdan, bitkileri suni bir ortamda yetiştirerek inceleme imkanı verebilecek ve verileri deneycinin isteğine göre değişebilecek olan fitotron’dan çok şey bekleyebiliriz.
Hayvan ekolojisinin oldukça özel yönleri vardır.
Onun da temeli doğal bitki örtüsüne dayanır, ama hayvanlar, fizik şartlara, biteyden çok daha az bağlıdır: mesela kuşlarla memeli hayvanlar vücut ısısını daima değişmez tutabilir; üstelik yer değiştirebilme yeteneği onlara kötü mevsimden kaçma kolaylığı sağlar.
Sadece basit yapılı organizmalar, bitkiler gibi, ortama sıkı sıkıya bağlıdır.