Buğday Nedir Nerede Yetişir,Çeşitleri

Buğday nedir nasıl üretilir,Buğday nedir özet,Buğday nedir yazı,Buğday Nedir Nerede Yetişir,Bu değerli tarım bitkisi buğdaygiller (Gramineae) familyasının Triticum cinsini oluşturur.

Aynı familyada yer alan ötuir tahıllar ve otsu çayır bitkileri gibi buğdayın da boğumlu ve genellikle içi oyuk, ince uzun bir gövdesi (sapı) ve saçak kökleri vardır.

Gövdenin boğumlarından çıkan şerit biçimindeki ince uzun yaprakların dibi her boğumu bir kın gibi sarar.

Buğdayın çiçekleri gövdenin ucunda başaklar halinde toplanmıştır.

İki ile altı kadar çiçek bir araya toplanarak başakçık denen kümeleri, bu başakçıklar da bir sapın iki yanında birer sıra halinde dizilerek başaklar oluşturur.

Her başakçıktaki çiçeklerden ikisi ya da üçü döllenerek olgun bir tohuma, yani buğday tanesine dönüşür.

Çiçeklerin çevresini saran ve kavuz denen km yaprakçıklarının uçları uzayarak kılçık’ları oluşturur.

Kılçıklar buğdayın türüne göre uzun ya da kısa olabilir.

Buğday tanesi uzunca ve dolgundur; tam ortasında da uzunlamasına derin bir yarık bulunur.

Taneleri beyaz, sarı, kırmızımsı kahverengi, hatta kırmızı ve morumsu renkte olan yüzlerce buğday çeşidi geliştirilmiştir.

Bol karbonhidrat, ayrıca protein, yağ.A ve B vitaminleri içeren bu taneler insanın beslenmesinde çok büyük önem taşır.

Buğdayın Yetiştiği Yerler

Çok nemli tropik iklimler ile Kuzey ve Güney Kutup bölgeleri dışında bugün dünyanın her yerinde buğday yetiştirilir.

Ama buğday tarımına en elverişli bölgeler kışların soğuk, yazların ise bol güneşli ve oldukça kurak geçtiği iklim kuşaklarıdır.

1984-85 verilerine göre dünyadaki toplam buğday üretimi 514 milyon tondan fazladır.

Bu üretimde ilk sıraları SSCB, ABD, Çin, Kanada, Arjantin, Hindistan, Türkiye ve Pakistan alır.

Eski Yunanlılar ve Romalılar da Mısır ve Babil’in izinden giderek buğday tarımına büyük önem verdiler.

Oysa Avrupa’nın kuzeyindeki ülkelerde buğday ekiminin çavdar ve arpanın yerini alması oldukça geç tarihlere rastlar.

Sonraki yüzyıllarda pulluk, biçerdöver, biçerbağlar gibi tarım alet ve makinelerinin geliştirilmesiyle buğday tarımı alanları genişlemiş, üretim artmıştır.

Buğday üretimindeki artışın önemli etkenlerinden biri de belirli toprak ve iklim koşullarında daha sağlıklı yetişen, verimi daha yüksek, hastalıklara ve zararlı böceklere daha dirençli buğday çeşitlerinin çaprazlama yoluyla üretilmesidir.

Buğday bitkisi, mantarlardan ileri gelen ve tane verimini büyük ölçüde düşüren pas, külleme, sürme ya da rastık gibi ekin hastalıklarına çok duyarlıdır.

Aynca bambul, süne ve kımıl gibi zararlı böcekler de bitkinin köklerini, saplarını ve tanelerini kemirerek ekinlere büyük zarar verir.

Hastalıklara ve zararlılara dirençli buğday çeşitleri elde etmek için, istenen nitelikleri taşıyan iki buğday çeşidi, örneğin mantar hastalıklarına dayanıklı bir buğday ile sapı daha sağlam olan başka bir buğday çeşidi arasında çapraz dölleme uygulanır.

Bu çaprazlanmış melezlerin tohumlan ekilir ve yetişen buğdaylar arasından titiz bir seçmeyle istenen nitelikte ürüne ulaşılabilir.

Eskiden buğday tarımı yapılamayan İsveç, Finlandiya ve Britanya Adaları gibi oldukça soğuk iklimli yörelerde yetişen buğday çeşitleri bu yöntemlerle üretilmiştir.

Değişik Nitelikte Buğday Çeşitleri

Buğdaydan elde edilecek unun özellikleri buğday tanelerinin niteliğine bağlıdır.

Üstün nitelikli buğday taneleri dolgun, zarı ince ve pürüzsüz, besidokusu da protein açısından zengin olmalıdır.

Kınldığında çakmaktaşı gibi sert bir kesit yüzeyi veren buğday tanelerinin protein miktarı, parmaklar arasında un gibi ufalanabilen yumuşak tanelere oranla daha fazladır.

Bu özelliklerine göre buğdaylar sert ve yumuşak buğday olarak ikiye ayrılır.

Bitki geliştirme uzmanlarının ve çiftçilerin bütün uğraşılarına karşın, buğday tanelerinin niteliği temel olarak iklim koşullanna bağlıdır.

Dünyanın en sert taneli buğdayları en ’kurak ve en güneşli yerlerde, yumuşak buğdaylar ise daha yağışlı ve serince yörelerde yetişir.

Don mevsiminin erken başlaması ve ekinlerin yağışlı mevsimde biçilmesi buğdayların tahıl niteliğini düşürebilir.

İklim koşullarına bağlı olarak bazı çeşitler ekim ve kasım aylarında (kışlık buğday), bazıları da şubat ve mart aylarında (yazlık buğday) ekilir.

Bütün dünyada en çok ekilen buğday türleri ekmeklik yumuşak buğday (Triticum vulgare) ile irmik ve makarna yapımında kullanılan sert buğday ya da durum buğdayıdır ( Triticum durum).

Bu iki türü topbaş buğday, kaplıca buğdayı, gernik, kavuzlu buğday ve Polonya buğdayı izler.

Bütün türler ve çeşitler tanenin dolgunluk, renk, sertlik ve olgunlaşma zamanı gibi özelliklerine göre daha ayrıntılı biçimde sınıflandmlarak yeniden derecelendirilir.