Çayönü Höyüğü,Özellikleri | Tarihi Yapılar Diyarbakır |
Çayönü Höyüğü Diyarbakır ili Ergani ilçe merkezinin 7 km güneybatısında, Sesverenpınar (eski adı hilar) köyünün kuzeyinde ve Dicle ırmağının kolu Boğazçay’ın sol kıyısında yer alan höyük yerleşmesi.
Anadolu’nun bu en eski köyündeki kazı çalışmaları, İstanbul ve Chicago üniversitelerinin ortak projesi olarak 1964’te başladı.
Aralıklarla sürdürülen çalışmalara 1978’de, Karlsruhe Üniversitesinden Prof. Wulf Schirmer ve ekibi katıldı.
1987’den başlayarak Çayönü kazısı, İstanbul Üniversitesinden Doç. Mehmet Özdoğan’ın başkanlığında sürdürüldü.
Höyükte üç kültür evresi saptandı, İ.ö. III. binyılın başına tarihlenen Evre III ve İ.ö. VI. binyıla ait Evre II höyüğün eteklerinde bulundu.
Evre I ya da Çöyönü Esas Evresi adı verilen seramiksiz Neolitik Çağ yerleşmesi geniş bir alana yayılmış durumdaydı.
1987-1988 çalışmalarında seramikli Neolitik yerleşme ile ilgili araştırmalar başlatıldı.
1989 kazısında ise bu yerleşmeye ilişkin bazı bilgiler elde edildi.
Seramikli yerleşmenin en üst katlan, Güneydoğu Anadolu ve Kafkaslarla benzerlik gösteren koyuyüzlü açkılı kaplarla temsil edilmektedir.
Hacettepe Üniversitesinden Doç. Metin Özbek, 1987 yılına kadar bulunan iskeletler ve kafatasları üzerinde incelemeler yaptı.
Akdeniz ırkının narin ve kaba yapüı tipleriyle temsil edilen Çayönü insanının ortalama ömrünün 28,4 yıl olduğu, en uzun ömürlü olanların 50 yaşına kadar yaşayabildikleri, ölümlerin çoğunluğunu 20-30 yaş arasında gerçekleştiği, 0-15 yaş arası ölümlerin yüzde 50,3 dolayında olduğu, çocuk ölümlerinin yüzde 50’sinin 0-5 yaş arasında olduğu (nedeninin yetersiz anne bakımı ve yetersiz beslenme olduğu düşünülmektedir) anlaşıldı.