Cezaevi Tarihçesi | Ansiklopedik Bilgi |

Cezaevi tarihi,Cezaevi Tarihçesi İslamda. Hz. Muhammed ile Ebubekir devrinde, ayrıca bir cezaevi yoktu.

Suçlular Mescidi Şerifin dehlizine kapatılırdı, ilk kurulan cezaevleri gerek bina ve gerek rejim bakımından çok iptidai idi.

Bilinen ilk cezaevi 1596’da Amsterdam’da açıldı.

XVI. yy.dan itibaren yapılan cezaevlerinde hücre sistemine uyuluyordu, Hollanda ve İtalya’da inşa edilen cezaevlerinde hücrelerin kapıları müşterek bir koridora açılmakta ve ışık ya hücrelerin dışarıya bakan pencerelerinden veya koridorun pencerelerinden gelmekte idi.

XVIII. yy.da, ceza hukukunda suçluların lehinde bazı değişiklikler yapılması için çalışmalar başladı. Bu çalışmaları destekleyenlerin başında J.-J. Rousseau, Beccaria ve John Haward gelir.

Haward 1777 yılında yayımladığı, The State of Prisons in England and Wales, With Preliminary Observations and on Account of Some Foreigh Prisons (Ingiltere ve Gal Ülkelerinde Cezaevlerinin Durumu, İlk Müdahaleler ve Yabancı Cezaevlerinin Tasviri) adlı eserinde, cezaevlerini gerçek yönleri ile tanıttı ve ıslah sistemi için bazı yenilikler yapılmasını teklif etti.

Jererny Bentham‘da 1791’de yayımlanan Ponopticon or the Inspection House {Ponopticon veya Kontrol Evi) adlı eserinde, bir cezaevi tipini örnek göstererek, bu fikri destekledi.

Bentham ve Haward’dan sonra XIX. yy.da İngiltere’de Fry; Amerika Birleşik devletlerinde Wiiliam Penn, Elam Lynds, Franklin; Fransa’da Ch. J M. Lucas, Alphonse Berenger, Pellegrino Rossi, F.A. Demetz cezaevlerinin ıslahı üzerinde durdular. 1946’da Frankfurt’ta.

1847’de BruxeJles’de toplanan Cezaevi Milletlerarası kongresi, ceza ve cezaevleri hakkında kararlar alarak yeni formüller gösterdi.

Cezaevlerinde dört ayrı infaz sistemi uygulanır. Birincisi topluluk sistemidir.

Bunda, suçlular gündüz ve gece beraberdirler. İkincisi, 1790’da Franklin tarafından kurulan Philadelphia veya Pennsylvania sistemidir.

Bu sistemde suçlu tek başına bir hücreye kapatılır, ilk defa Amerika’da Auburn cezaevinde tatbik edilen üçüncü sistemde hükümlüler gündüz toplu halde hiç konuşmadan çalışırlar, gece ise tek tek hücreye kapatılırlar.

Dördüncü sistem olan İrlanda sistemi bugün pek çok yerde tatbik edilmektedir.

Bunda hükümlü, ilk önceleri geceli ve gündüzlü hücreye kapatılır, daha sonra topluluk sisteminin uygulandığı bir cezaevine gönderilir. Bir süre sonra, davranışlarında bir düzelme görülünce, şartla serbest bırakılır.

Türkiye’de cezaevleri

Türkiye’de ile ilgili ilk resmi belgeler, sadrazamlara ait emirnamelerdir.

Cezaevlerine ait ilk genel hükümlere ise 1878 yılına ait «Usul-ü muhakemat-ı cezaiye kanunu» ve «Memalik-i mahrusa-i şahanede bulunan tevkifhane ve hapishanelerin idare-i dâhiliyelerine dair nizamname»de rastlanıyor. önceleri Adliye’ye bağlı olan cezaevleri sonra Dahiliye nezaretine bağlandı.

Cezaevlerinin ıslahı ve düzenlenmesi meselesi Cumhuriyetin ilanından sonra ele alındı ve 1 haziran 1929’da, Ceza ve cezaevleri ile ilgili konular yeniden Adliye vekâletine bağlandı.

Mahkemeler nezdindeki merkez cezaevlerinde, süresi üç yılı geçmeyen hafif ve ağır hapis cezaları, bölge cezaevlerinde İse üç yıldan fazla hapis cezaları alanlar hüküm giyerler.

Kadınlar için ayn cezaevleri vardır. 15-18 Yaş arasındaki mahkumlar özel cezaevlerine gönderilir. 11-15 Yaş arasındaki çocuklar ise ıslahevlerinde kalırlar.

Bölge cezaevlerinin ve hükümlülerin çalıştırılmalar! için kurulan iş yurtlarının idaresi, bütçeye konulacak döner sermaye ile sağlanır.

Cezaevlerinin sayısı 550 kadardır, iş esasına dayanan ilk cezaevi, 1936‘da imralı adasında kuruldu.

Zamanla genişletilen imralı cezaevi hükümlüleri ziraat, dokumacılık, balıkçılık, konservecilik gibi iş kollarında çalıştırılırlar.

Ankara, Sivas, İsparta, Kayseri. Değirmisaz, Edirne ve Dalaman cezaevlerinde de böyle iş esasına dayanan bir ceza sistemi uygulanır.

Bursa, Edirne, Rize ve İzmir’de, ceza sisteminin modern bir metot ile tatbiki için yeterli cezaevleri vardır. Türkiye’de sonraki yıllarda inşa edilen en büyük cezaevi İstanbul’daki Sağmalcılar cezaevidir.