CIA | Ansiklopedik Bilgi |
cia nedir ne ise yarar,CIA (Central intelligence agency) [Merkezi Haberalma ajansı], A.B.D.’nin merkezi istihbarat teşkilatı. «Soğuk savaşın» başında 1946’da başkan Truman tarafından kuruldu, 1947 Tarihli National Security act (Milli Güvenlik kanunu) ile bir kurum haline getirildi.
Teşkilât, A.B.D. başkanma doğrudan doğruya “National Security Council (Milli Güvenlik kurulu) aracılığıyla bağlıdır, kurula yabancı memleketlerdeki faaliyetlerle ilgili bütün istihbaratı bildirme ödeviyle, yükümlüdür.
Bu ödevi yerine getirmek için C.İ.A.’nın emrinde önemli miktarda para ve insan vardır.
Bütçesi, 12 000 gizli ajanına ve beş kıtaya dağılmış 100 000’den fazla muhabirine ücret vermeye yeterlidir.
Bu 12 000 ajan amerikan üniversitelerinin en başarılı öğrencileridir ve yüzde 82’sinin elendiği sıkı bir sınavdan geçirilmiştir, ödevleri bütün ülkelerden özellikle S. S.C.B.’den gizli veya açık haberler toplamaktır.
Faaliyetlerinin yüzde 20’si gizli, yüzde 80’i açıktır.
Ordinatör ve elektronik tercümanların bulunduğu ultramodern cihazlar C.İ.A’nın yardımcılarıdır.
Washington yakınlarında Langley merkezinde toplanan haberler, C.I.A. tarafından burada değerlendirilmektedir.
C.I.A., genellikle A.B. D’nin resmî dairelerinden ayrı bir faaliyet gösterdiğinden devlet içinde devlet haline gelmiştir.
Bu yüzden, A.F.L. kanalıyla antikomünist sendikalara 1947’den itibaren yaptığı maddi yardımdan, 1954’te Guatemala başkanı Arbenz’in görevinden ayrılmasından.
1953’te İran’da Musaddık’ın devrilmesinden, 1955’te Güney Vietnam’da Ngö Din Dıem ile Laos’ta general Fumi Nosavan’ın iktidara getirilmelerinden, Kongo-Leopoldville’de 1964’te komünizme karşı olanların kazanmalarını sağlamaktan, 1956-1960 arası U-2 uçaklarının S.S.C.B. ile Çin üzerinde uçurulmalarmdan, 1961’de Küba’ya asker çıkarma teşebbüsünden, Afrika ve îndonezya’da çıkan bir çok İhtilâlden sorumlu tutularak açıkça suçlanmıştır.
Vietnam savaşlarında İdari yönden önemli görülen etkisini azaltmak için Pentagon’a yeni bir istihbarat servisi kurma ve F.B.İ.’ın Güney Amerika’daki faaliyetini iki katına çıkarma yetkisi verilmiştir.
Pentagon bunun üzerine 5 000 ajanlı Defense Intelligency agency’yi (Savunma İstihbarat ajansı) kurmuştur.
Ayrıca C.l.A. müdürünün (1966’dan itibaren Richard M. Helms) başkanlığında faaliyet gösteren İntelligence Ad-visary comİtte’ye C.I.A., dışişleri, kara, deniz ve hava kuvvetleri, Atom enerjisi ve F.B.İ.’nin çalışmalarını koordine etme yetkisi verilmiştir.