Çorum Tarihi | Ansiklopedik Bilgi |
Çorum eski tarihi,Çorum Tarihi Çorum’un ne zaman kurulduğu ve adının nereden geldiği kesin olarak bilinmez.
İl topraklarında yerleşme M.Ö. III. binyılın başında, Erken Bronz çağına kadar çıkar.
Alacahöyük ve Boğazköy’de yapılan araştırmalarda bu devreye ait kalıntılar bulundu.
II. binyılda bölge, Hitit imparatorluğunun hâkimiyetine girmiş ve Friglerin M.Ö. 1150′de Hitit imparatorluğunu ortadan kaldırışına kadar bu hâkimiyet devam etmiştir.
M.Ö. 1150′den sonra uzun süre frig hakimiyetinde kalan bölge, frig çağından sonra klasik çağlarda Yunan ve Romalılar tarafından iskân edildi.
Merkezin adı, müslüman akınları sırasında arap kaynaklarında, Nikuniya olarak geçmektedir.
Çorum (önceleri bazen Çorumlu) adı Türkler bölgeye geldikten sonra verilmiştir.
Çorum veya Çorumlu adının Alayuntlu aşiretinden bir oymağa ait olabileceği öne sürülür.
Çorum yöresi Malazgirt zaferinden (1071) kısa bir süre sonra Danişmendliler tarafından Melik Ahmed Gazi eliyle Bizans imparatorluğundan alındı.
Kılıç Arslan I zamanında Selçuklu devletine bağlanan Çorum.
Kösedağ savaşından (1243) sonra İlhanlı hâkimiyetine girdi; XIV.yy. ortalarında Ertana Beyin, bir süre Kadı Burhaneddin’in eline geçti.
Yıldırım Bayezid devrinde Osmanlı devletine katıldı (1389).
Ankara savaşı (1402) sonundaki kargaşalık devresinden sonra, Çelebi Mehmed tarafından eski durumuna getirildi.
Çorum, genellikle Sivas eyaletine (şehzadeler Amasya’da vali iken) bağlıydı.
Kâtib Çelebi’nin Cihannüma’sında Çorum sancağı 12 kazalı olarak gösterilir ve Çorum’dan büyük caddeleri olan, her hafta pazar kurulan mamur bir şehir diye bahsedilir.
1647′de Çorum’dan geçen Evliya Çelebi burayı, 42 mahallesi, 42 mihrabı (cami ve mescit), 4 300 bağlı bahçeli evi, 300 dükkânı, 7 han ve 7 medresesi olan bir şehir diye tarif eder.
Çorum yöresi XVII. – XIX. yy.larda eşkıya saldırılarından ve asayişsizlikten çok zarar görmüştür.
Bunun yanında çeşitli tarihlerdeki depremler de Çorum ve yöresini büyük ölçüde etkilemiştir.
Bu depremlerin en önemlileri 1075 (Bizans’tan alındığı yıl), 1446, 1509, 1514 (şehrin üçte biri harap oldu), 1559, 1579, 1793, 1800, 1824, 1908, 1939 (Erzincan depremi) ve 1943 yıllarında bölgeyi sarsmıştır.
1841 Yılında Çorum sancağı Sivas eyaletinden alınarak Ankara’ya bağlandı.
1864′te bu sancak kaldırılarak Ankara vilâyetinin Yozgat sancağına bir kaza merkezi olarak katıldı ise de 1894′te yeniden sancak merkezi haline getirildi; son olarak da 1924′te Çorum vilâyeti kuruldu.
Millî Mücadele başlarında (1920) Çorum ve dolaylarında birtakım ayaklanmalar oldu ise de bastırıldı.