Cursus Honorum Ne Demek | Ansiklopedik Bilgi |
Cursus honorum roma,Cursus Honorum Ne Demek ,Yüksek devlet görevleri arasında kısa zamanda kendiliğinden bir değer ve rütbe hiyerarşisi meydana geldi; en eskileri ve en etkilileri diğerlerine göre üstünlük sağladı; bir mesleğe en alt dereceden başlayarak en yüksek dereceye kadar çıkma kurak yerleşti.
Bununla beraber. M.Ö. III. yy.ın sonuna kadar, gözü yükseklerdeki kimselerin, hoşlarına giden görevleri elde etmeleri mümkündü (Afrikalı Scipio, bu şekilde 24 yaşında consul seçildi).
O zamana kadar ve M.ö. 342’den sonra, birden fazla yüksek devlet görevinin bir kişide toplanması ve on yıldan önce yenilenmesi fiteratio) yasaktı. M.ö. II. yy. başlarında, terfi sırasını düzene koymak için çeşitli tedbirler alındı.
Bu tedbirler sonunda, M.ö 180 yılında, cursus honorum’u yüz yıl için düzenleyen Lex Villia annalis (Villia kanunu) çıkarıldı:
1. mesleğe girmek için askerlik hizmetini yapmak ve en az 28 yaşında olmak gerekiyordu (askerlik 18 yaşında başlar on yıl sürerdi).
2. curulis usulünce görevlerde şöyle bir sıra uygulanırdı (certus orda magistratum); questorluk, prae torluk ve consulluk, aedilis curulislik, aedilislerin sayısı praetorlara göre az olduğu İçin,questorlukla praetorluk arasında yer alıyordu.
Cureusun dışındaki censorluk, sadece eski consullara uygulanıyordu; olağanüstü bir görev olan dictatorluk için de aynı şey söz konusu idi.
3. birbiri ardından gelen iki görev arasında iki yıllık kanuni bir ara (biennium) olması gerekiyordu.
Buna göre, bir kimse 28 yaşında questor.
31 yaşında aedilis, 34 yaşında praetor ve 37 yaşında consul olabilirdi.
Görevde geçen fazla süreler (propre torluk, proconsulluk) curaeus honorum’da dikkate alınmıyordu.
Villia kanunu, patrichısların (soylular sınıfı) curulis görevleriyle ilgiliydi.
Fakat, halk ve soylu sınıf arasındaki tam birleşme, kamu mesleklerinin uyuşmasını sağladı; bu şekilde, plebelus (halk sınıfı) aedilisliği, curulis aedilisliğiyle eşit oldu.
Halk tribunusluğunun yeri kesin değildi, bazen bu son iki göreve eşitti, bazen questorluk ve aedilislik arasında yer alırdı.
Bu hükümlerin sonucu şu oldu: yüksek görevliler senatonun ve senatörler kastının buyruğu altına girdi, çabuk yükselişler önlendi, ihtiraslar dizginlendi, türedilerin (homines novi) büyük devlet görevlerine yükselme imkânı önlendi.
Bununla beraber, kurala aykırılıklar oldu: Scipıo Aemilianus praetor ve aedilis olmadan.
M.ö. 147’de consulluğa yükseldi ve 134 yılında, her çeşit iteratio’yu yasaklayan 151 tarihli kanuna rağmen yeniden consul oldu.
Cursus kuralları 11.yy. sonlarında Marius tarafından, sonra da 1. yy.da sistemli bir şekilde çiğnenmeğe başladı.
Sulla, Villia kanunu’nu. kendisinin yaptığı Cornelia de magistratibus adlı kanunla değiştirdi.
Bu, questor-luğa seçilme yaşını 29’a çıkardı.
40 Yaşından önce praetor, 43 yaşından önce consul olma imkânı kalmadı (buna karşılık, kanun on yıl aradan sonra consul olabilmek hakkını verdi). Censorluk kaldırıldı.
Sulla’nın çekilmesinden Augustus’un zaferine kadar süren kargaşalık döneminden sonra.
Augustus eski geleneklere dönmeyi bahane ederek kurduğu sistem içinde herşeyi yeniden düzenlemek zorunda kaldı.
Cursus honorum yeni düzene bağlandı: ilk derece 17 yaşında sivil vigintiratus’luk, veya 18’de askeri tribunusluk oldu.
Sonra, 25 yaşında questorluk geldi, 27 yaşında aedilislik veya tribunusluk.
30 yaşında praetorluk, 33 yaşında da consulluk.
Proconsulluk, bir «şeref» mesleğinin son rütbesi olarak kabul edildi (yüksek memurlukların çoğu görev ve imtiyazlarının Önemini çoktan kaybetmişti).
Görevlerin çoğalması, eski görevlerin yerini yeni kurulanların alması, yaş veya eski meslek konusundaki istisnalar, nihayet son imparatorluk döneminde, eski yüksek görevlilerin yanma eskiden görev almamış olanların (alleciia inter consulares) yazılması gitgide cursus honorum’u işe yaramaz hale getirdi, anlamını kaybettirdi.
Böyle bir sistemin ancak Cumhuriyet rejiminde önemi vardı.
Çünkü bu rejimde önemli olan en yüksek devlet görevlerini düzenlemek ve denetlemekti.
Devlet, herşeye hâkim bir imparatorun eline geçtiği ve yüksek görevler önemlerini tamamen kaybettiği zaman, imparator yüksek devlet görevlerini armağan olarak, cursus honorum kurallarına aldırmadan, keyfince dağıtmıştır.