Didim Apollon Tapınağı | Tarihi Yapılar |
Didim Apollon Tapınağı,Tapınak hakkında ilk bigileri 1834 tarihlerinde Anadolu’yu gezen fransız seyyahı Charles Texier ve Halikarnassos’da (Bodrum) kazılar yapan İngiliz arkeologu Newton topladılar.
Didima Apollon tapınağındaki ilk kazılar, 1858 yılında İngiliz heyet: tarafından yapıldı, fakat bu kazı ilmî olmaktan uzaktı.
1872 Yılında tapınakta fransızlar Thomas ve Rayet başkanlığında çalıştılar.
Sistemli kazılar ancak 1904’te Berlin müzesi adına almanlar tarafından yapılmaya başlandı.
Bu kazı devrin ünlü arkeologu Prof. Theodor Wiegand başkanlığında 1913 yılına kadar devam etti.
1924-1925 Yıllarında yine almanlar tarafından tapınakta çalışıldı.
Bu kazıların toplu sonuçları 1941 yılında H. Knackfuss tarafından Didyma adlı bir kitapta yayımlandı.
Son yıllarda ise Alman Arkeoloji enstitüsü tapınakta yeniden çalışmalara başladı.
Tapınak, güzel manzaralı bir kıyı tepesindeydi.
Burada «Brankhidai» denen rahipler sülalesi yerleşti.
Miletos’tan Didima’ya ulaşan kutsal yolun iki tarafında bu rahip ve rahibelerin heykelleri yer alırdı.
Apollon tapınağı, önce Arkaik devirde yapıldı.
Bu ilk yapıdan günümüzde pek az buluntu kalmıştır.
Helenistik tapınak, arkaik tapınağın kalıntılarından yararlanılarak onun temelleri üzerine kuruldu.
Bu tapınağın arkaik devirde bir peripteros veya dipteros olduğu sanılır.
Didim Apollon Tapınağı Mimari Özellikleri
Uzunluğunun 70, genişliğinin 20 metre olduğu tahmin edilmektedir.
Cellanın iç duvarlarında payeler yer almaktaydı.
Sütun kaidelerinden yalnız ufak parçalar kalmıştır.
Tapınağın doğusunda bir sunak vardır.
Helenistik devirde yapılan ve bugün ayakta olan tapınak, ion nizamında, dipteros planlı, çift sıra sütun çemberi ile çevrilidir.
Tapınak, anıtsal basamakların üzerinde yükselir.
Cellası yüksek duvarlarla çevrili açık bir avlu şeklindedir.
Tanrı heykelini koruyan kutsal kısım (naiskos) küçük bir prostilos şeklinde, cellanın içinde ayrı bir yapı halindedir.
Cephede 10, yanlarda 21 sütun vardır.
Tapınağın ölçüleri 60X118 m’dir.
Tapınağı çevreleyen anıtsal sütunlar, başlıbaşına değişik şekilleri ve plastik süsleme niteliğindeki kaideleriyle dikkati çeker.
Sütunların üzerinde, çatıyı taşıyan, üç kademeli arşitrav blokları yer alır.
Bunların üzerinde akantus ve gorgon başları ile süslü friz bulunur.
Frizin üzerinde boncuk ve Yumurta dizisinden meydana gelen bir silme ve tapınağın anıtsal görünüşüne uyan motiflerle süslü diş kesimi gelir.
Pronaostan, iki sütunlu bir salona geçilir.
Buradan doğrudan doğruya cellaya girilmez, iki yanında cellaya inen ve üst kata çıkan merdivenler yer alır.
Açık avlu şeklindeki cella duvarları payelerle desteklenir.
Tanrı heykelinin bulunduğu, prostilos planlı küçük yapı naiskos (küçük tapınak) adını taşır.
Buradaki Apollon heykeli (Apollon Philesios), Polykleitos’un öğrencisi Sikyon’lu Kanakhos’un eseridir.
Didim Apollon Tapınağı Tarihçesi
M.ö. 494’teki pers saldırısı sırasında, Miletos şehri ile birlikte bu tapınak da yakılıp yıkıldı, Apollon’un bronz heykeli Ekbatan’a götürüldü.
Tapınağın yeniden yapımına Büyük İskender’in pers zaferinden sonra başlandı (M.ö. 300’e doğru). Seleukos I, 295 yılında Apollon heykelini geri aldı, ölçüleri çok büyük tutulan tapınağın yapımı, M.S. II. yy.ın ortalarına kadar sürdüğü halde bitirilemedi.
Yapıda mimar olarak Ephesos’lu Paionios ve Miletos’lu Daphnis çalıştılar.
Tapınak Hıristiyanlığın yayılması sırasında bir süre kendi halinde bırakıldı ve bundan sonra içinde bir kilise ile birtakım bina yapıldı.
Bizanslılar tarafından tapınağın içinde bir kışla ile askerî bir garnizon inşa edildi.
Bu binalar yangın sonucu harap oldu.
XV. Yüzyılda tapmak büyük bir zelzelede yıkıldı.
XIX. yüzyılda da tapınağın kalıntılarından faydalanılarak burada bir köy meydana getirildi.