Divanu Lügati’t-Türk,Özellikleri | Kültür,Sanat,Edebiyat |
Divanu Lügati’t-Türk Hakkında Kısa Bilgi ,(Türk Dilleri Sözlüğü), Kaşgarlı Mahmud’un Araplara Türkçe öğretme amacıyla 1072-1074 yıllarında yazdığı Türkçe-arapça sözlük.
Divanu Lügati’t-Türk Özellikleri
Divânu Lügati’t-Türk, adından ve Arap dilinin kurallarina gore duzenlenmiş olmasından da anlaşılacağı uzere, aslinda Araplara Türkçe ögretmek uzere kaleme alıldığı
bir eserdir.
Divânu Lügati’t-Türk aynı zamanda ilk Türkçe sözlüktür.
İlk türkçe sözlük ve dilbilgisi olarak bilinen bu eserde 7 500 kadar türkçe kelime vardır.
Kitapta, o çağdaki değişik türk ağızlarının özelliklerine, söyleyiş biçimlerine örnek diye gösterilen atasözleri (sav), ağıtlar (sagu), şiirler (koşuk) ve deyimler de yer alır.
Önsözünde Kâşgarlı’nın Türkler üzerine verdiği bilgi ve çizdiği bir harita bulunmaktadır.
Bu yönleriyle İslâmlık öncesi Orta Asya türk edebiyatının örneklerini sergileyen en eski eser sayılmaktadır.
Kitap, arap dilbilgisi kuralları, kelime türetme yolları, kelime yapısı göz önünde tutularak hazırlanmış, harf sırasına göre değil, kelimeyi kuran hece sayısına göre düzenlenmiştir.
Türk töresine, yaşayışına, ahlâk, savaş, kahramanlık gibi toplum değer ve olaylarına önemle yer verilen eser aynı zamanda Türkçe dilbilgisi niteliğini taşır.
Yakın zamana kadar yalnız adı bilinen eserden önce, Ayıntablı Mahmud Bedreddin ikd-ül-Cüman fî Tarih-i Ehl-iz-Zaman adlı eserinde bahsetti.
Kâtip Çelebi Keşf-üz-Zunûn’unda eserin adını andı.
Divanü Lûgat-it-Türk’ ü Ali Emirî Efendi bir rastlantı sonucu ele geçirdi.
Bu nüshayı Kilisli Muallim Rıfat (Bilge), üzerinde uzun süre çalıştıktan sonra üç cilt olarak yayımladı (1915-1917).
Eser basılır basılmaz batılı dil bilginlerinin ilgisini çekti ve Brockelmann, eser üstüne geniş çalışmalar yaptı.
Kısa sürede alman, rus, macar, İngiliz, fransız dillerinde önemli çalışmalar yayımlandı.
Besim Atalay, eseri bir bütün olarak «tıpkı basım», «çeviri», «dizin» adları altında beş cilt olarak Türk Dil kurumu adına yeniden çevirip yayımladı (1939-1943).