Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası,Mimarisi | Tarihi Yapılar |
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası,Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Anadolu Selçuklu Devleti‘ne bağlı bir beylik olan Mengücek Beyliği döneminde inşa edilen yapı.
Mengüçoğlu Şehinşah’ın torunu Ahmed Şah tarafından Keykubad I zamanında mimar Ahlatlı Hürrem Şah’a yaptırıldı (1228-1229).
Yapımında sarımsı kalker taşı kullanıldı.
Mihrap duvarına dikey beş nefe ayrılan camiin orta nefi, yan neflerden daha geniştir.
Üzeri yirmi beş değişik tonoz ve kubbe ile örtülüdür.
Tonoz içleri yıldızlı mukarnaslar, iri kabartma palmetler, geometrik motifler ve kaburgalar ile süslüdür. Camiin orta kısmı üzerinde, açık ve oval bir kubbe bulunur.
Mihrap önündeki bölüm de içten tromplu, dıştan kıvrımlı piramit biçiminde bir kubbe ile örtülüdür.
Sivri kemerlerin çevrelediği mihrap yüzeyi barok görünüşte kabarık palmet motifleriyle kaplanmıştır.
Abanoz ağacından yapılan mimberin üzerinde 1241 tarihli bir kitabe ve Tiflisli Ahmed adı görülür.
Camiin kuzey, batı ve doğu duvarlarında üç taçkapısı vardır.
Barok görünüşlü kuzey kapısı sivri kemerli bir niş içine alınmıştır ve zengin plastik bitkisel motiflerle süslüdür.
Batıdaki taçkapı süslemeleri daha sade üslûptadır.
Yonca yaprağını andıran derin niş şeklindeki kapının yanları süs sütuncukları ile çevrilidir.
1241 Tarihli doğu kapısı selçuklu üslûbunda yapılmıştır.
Bitki motifli ve yıldız geçmeli iki bordürün çevrelediği kapı nişinin etrafında, zengî mimarîsinden gelen düğüm motifleri görülür.
Camiye bitişik dârüşşifanın kapısındaki kitabede yapının Melik Said Behram Şahın kızı Turan Melik tarafından aynı yıllarda anneleri Hürrem Sultan için yaptırıldığı anlaşılır.
Dârüşşifa, batı-doğu ekseninde uzanır.
Üç paralel tonozla örtülü orta kısmın etrafında tonozlu dört eyvan bulunur.
Ayrıca yanlarda beşik tonozlu mekânlar yer alır.
Yapı içindeki sekizgen ve yuvarlak sütunların gövdelerinde çeşitli motifler görülür.
Dârüşşifaya, batıdaki gotik üslûpta yapılan taç kapıdan girilir.
Caminin doğu cephesindeki pencerenin (özgününde bey mahfili kapısının) üzerinde Ahlatlı nakkaş Ahmed, minberde Tiflisli İbrahim oğlu Ahmed ve hattat Mehmed, caminin güney duvarındaki âyet şeridi üzerinde Mehmed oğlu Ahmed’in adları yazılıdır.
Divriği Ulu Camii ve Dârüşşifası, Selçuklu dönemi içinde küçük sayılabilecek yapı topluluklarından biri olmasına karşın, altı sanatçısı ile dikkat çekicidir.
Bu bağlamda yapı topluluğu, Selçukluların yanı sıra Mengücekli çevresinde de ekip çalışmasının varlığını gösteren önemli bir örnektir.
Evliya Çelebi bu eser için şöyle demiştir: “Üstad, mermer bu camiye öyle emek sarf edip, kapı ve duvarları öyle nakış bukalemun eylemiş ki, methinde diller kısır, kalem kırıktır.”