Don Juan Kimdir,Hayatı,Hikayesi | Biyografi,Tarih |
Don Juan Kimdir,Bu kahramanın serüvenlerinin kökünün gerçek bir olguya dayandığı sanılır.
Don Juan Hikayesi
La Cronica de Sevilin (Sevilla Kroniği), Don Juan Tenorio’nun, Komandador Ulloa’nın kızını kaçırdıktan sonra, Komandador Ulloa’yı öldürüşü ile başlar.
Fransiskenler, komandadoru kiliselerine gömdükten sonra Don Juan’ı kiliseye çağırıp öldürürler.
Sonra da, Don Juan’ın mezarı başında komandadora hakaret etmeye geldiğini, heykelin de onu yutup cehenneme götürdüğü söylentisini yayarlar.
Don Juan Efsanesi
Şairler, Fransiskenlerin bu masalından faydalandılar ve Don Juan’ın çarpıldığı cezayı tanrının gazabına bağladılar.
Tirso de Molina El Burlador de Sevilla y Gonvidado de Piedra (Sevilla’lı Çapkın ve Taşın Davetlisi) [1625] komedisini yazdı.
Kısa süre sonra Don Juan, bir masal kahramanı olarak İtalyan edebiyatına geçti.
Giliberto’nun bu konuda bir traji-komedisi (bugün kaybolmuştur) ve Cicogni’nin kanlı, ama güldürücü bir serüven komedisi (1650’den önce) vardır.
Don Juan’ı Fransa’ya tanıtan İtalyan komedileri oldu (1658’den sonra). Bu konudaki İtalyan oyunları birçok fransız yazarı tarafından taklit edildi.
Bunlar arasında Villiers’in (1659) ve Dorimond’un (1661) oyunları sayılabilir; bu iki yazarın eseri aynı adı taşır: Le Festin de Pierre (Taşın Ziyafeti).
Moliere de, Don Juan’ın serüvenlerini konu alan bir oyun yazdı (1665).
Kısa süre sonra başka oyunlar Don Juan’ın halk arasındaki ününü yaygınlaştırdı: Rosimond’un le Festin de Pierre ou l’Athee Foudroye’si (Taşın Ziyafeti veya Çarpılan Allahsız) [1669], Thomas Comeille’in le Festin de Pierre’i (Taşın Ziyafeti) [1677].
Bu sonuncusu Moliere’in oyununun manzum biçiminden başka bir şey değildir.
Don Juan, İngiltere’de de ilgi uyandırdı, Sadwel, The Libertine (Çapkın) [1677] adlı eserinde, konuyu İngiliz tiyatrosuna uyarladı.
İspanya’da XVII. yy.ın sonuna doğru Antonio de Zamora, Tirso de Molina’nın orijinal metninden faydalanarak yazdığı oyunu, modern sahne düzenine uyguladı.
Bu örnekseme, XVIII. yy. da Don Juan’ı sahneye koyan İtalyan libretto yazarlarının faydalandığı kaynak oldu.
1734’te Goldoni, Venedik’te Giovanni Tenorio Ossia il Dissoluto Punito’sunu (Giovanni Tenorio veya Cezasını Bulan Ahlâksız) oynattı; 1761’de Gluck, Parma’da dört perdelik Don Giovanni Ossio il Convitato di Pietra (Don Juan veya Taşın Davetlisi) [Angiolini’nin koreografisi] adlı bir bale yazdı; ama Don Juan’ı bir operaya konu yapan ilk besteci, Vincenzo Righini’dir; yazar eserine il Convitato di Pietra Ossia İl Dissoluto (Taşın Davetlisi veya Ahlâksız) [1777] adını verdi.
Nihayet 1787’de Lorenzo da Ponte, Zamora’nın piyesinden yararlanarak, Mozart’ın şaheserine yol açan librettoyu yazdı.
XIX. yy.da Avrupa romantizmi, bazen kahramanın kötülük ruhunu kişileştiren şeytanlığı üzerinde, bazen de gerçek sevgiyi bulamayan bir çapkını kemiren derin kaygılar üzerinde durarak, Don Juan’ın kişiliğinin etkisinde kaldı.
Don Juan masalına dayanan eserler arasında şunlar sayılabilir: Puşkin’in Kamenny Gost’ı (Taşın Davetlisi) [1830]; Alexandre Dumas’nın Don Juan de Manara ou la Chute d’un Ange’ı (Manara’lı Don Juan veya Bir Meleğin Düşüşü) [1836]; Prosper Merimee’nin Les Ames du Purgatoire ou les Deux Don Juan’ı (Araftaki Ruhlar ve iki Don Juan) [1834]; Zorrilla’nın Don Juan Tenorio’su (1844); Zorrilla, El Desafio del Diablo (Şeytanın Meydan Okuması) ve Testigo de Bronce (Heykelin Şahitliği) adlı eserlerinde de Don Juan’ı kahraman olarak seçti.
Don Juan’ı konu alan alan yazarları arasında ise, özellikle bu masalı Goethe’nin Faust’u ile birleştiren Grabbe (1839) ile Lenau’yu (1844) saymak gerekir.
Byron’un Don Juan’ına gelince, bu eser İspanyol masalından belirli ölçüde farklılık gösterir.
Don Juan ile ilgili yeni tiyatro oyunları arasında şunlar sayılabilir: Milosz’un Miguel Manara’sı (1911-1912); Edmond Rostand’ın La Derniere Nuit de Don Juan’ı (Don Juan’ın Son Gecesi) [1922]; Henry Bataille’ın l’Homme â la Rose’u (Güllü Adam) [1921]; Andre Obey’in l’Homme de Cendres’ı (Kül Adam) [1949] ve H. de Montherlant’ın Don Juan’ı (1958).
Don Juan tasvirleri resim alanında, öteki edebiyat kahramanlarınınki meselâ «Don Kişot» kadar bol değildir.
Moliere’in 1682’de basılan kitabının kapak süsünden bu yana ilhamını Byron’un eserinden alan Delacroix’nın Don Juan’ın Deniz Kazası’nı (1841, Louvre), Ch. Rickette’in aynı konudaki tablosunu (Londra) ve A. Johannot’un Haidee Tarafından Bulunan Deniz Kazasına Uğramış Don Juan’ını (Besançon) sayabiliriz.