Ebu Abdullah Cafer Bin Muhammed Rudeki

Ebu Abdullah Cafer Bin Muhammed Rudeki İran şairi (Semerkand, Rudek ?-940).

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur.

Eserlerinin incelenmesinden çağının öğrenim geleneğine uyarak İslam ilimlerini, arap ve kendinden önceki İran edebiyatını öğrendiği, Kur’an üstünde çalışmalar yaptığı, felsefe ve mantık konularıyla ilgilendiği anlaşılıyor.

Bazı kaynaklar, musiki üstünde çalıştığını, Kur’an’ı ezberlediğini bildirir.

Rudeki, kısa zamanda çağında geniş ün kazandı.

Samani hükümdarı Nasr bin Ahmed’in ilgisini çekti, saraya alındı.

Hükümdardan yardım ve yakınlık gördü.

Bir süre Nasr bin Ahmed’in resmi mektupçuluğu görevinde bulundu. Onunla Badgis ve Herat illerini gezdi.

Samani veziri Ebül Fazl Belami’nin özel toplantılarına katıldı, onun yakınlarından biri oldu.

Ancak, vezir Belami’nin görevine son verilmesi üzerine Rudeki de saraydan uzaklaştırıldı (937).

Semerkand’a döndü.

Rudeki, İran edebiyatında gazel, kaside ve rübai türünün kurucusu sayılır, özellikle gazel alanında başarılı örnekler verdi.

Kendinden sonra gelen birçok İran şairini etkiledi.

Farsçanın şiir dili olarak gelişmesinde geniş ölçüde katkısı oldu.

Dili akıcı, kelime hazinesi zengindir.

Yakınlık kurduğu devlet büyüklerine, hükümdarlara sunduğu kasidelerinin nesib bölümünde geniş tasvirler, renkli ve coşkun bir anlatım görülür.

Gazellerinde tasavvuf ve felsefe konuları önemli bir yer tutar.

Bazı gazellerinde anlam, şiirin bütününe hakim olur. Rudeki’nin 1 300 000 beyit yazdığı söylenir.

Kaside, gazel ve rubailerinin toplandığı Divan’ından başka dokuz kadar mesnevisi vardır.

Kelile ve Dimne, Sindbadname gibi eserleri eski farsça mensur tercümelerine dayanarak yeniden nazma çevirdi.

Eserleri üstünde doğu ve batı bilginleri tarafından yapılan birçok inceleme vardır.