Edebiyatta Sentaks Nedir

Edebiyatta Sentaks Nedir,(yun. syn, birlikte ve taksis düzenleme’den fr. syntaxe). Dilbil. Dilbilgisinin cümle yapısını inceleyen bölümü: Sentaks kuralları.

Bir devir veya yazardaki sentaks olgularının bütünü

Edebiyatta Sentaks, önceleri kelimelerin cümle içindeki yerini, uyumunu ve görevini inceleyen bir bilimdi.

Kuralcı bir bilim olarak öğretilen sentaks, doğru cümle kurmayı ve uyum sağlamayı amaç (mesela Latince ile bugünkü Fransızca, İtalyanca, İspanyolca v.b.) edinirdi.

XIX. yy.ın ikinci yansında tarihi dilbilimin gelişmesi, sentaksı dilbilgisini meydana getiren üç bölümden biri haline getirdi (öbür iki bölüm fonetik ve morfolojidir).

Tarihi sentaks, dilin iki dönemi arasında cümleyle onun kurucu unsurlannın geçirdiği dönemi inceler.

Karşılaştırmalı sentaks, bu verileri aşmaya ve birçok dilin eski hallerini karşılaştırarak bu dillerin türediği anadilin sentaksını bulmaya çalışır.

Karşılaştırmalı sentaks, ele aldığı konu çok kesin sonuçlar çıkarmaya elverişli olmadığı için karşılaştırmalı morfoloji ve fonetik kadar başarı gösteremedi.

XX. yy. başına kadar yalnız tarihi sentaks bilim konusu olarak kabul edildi; tasviri sentaks, pratik bir inceleme alanı olarak kaldı.

F. de Saussure okulu eş zamanlı dilbilimi yaratarak dilin çeşitli dönemlerini tasviri sentaksın sınırları içine soktu.

Sentaks şu bölümlere ayrılır: kategoriler sentaksı (isimlerin cinsliği ve sayısı, fiil çatısının, kplerin ve zamanların kullanımı v. b), görevler sentaksı (özne, fiil, yüklem, tümleç), uyum sentaksı.

Günümüzde sentaks, bölümleri birbirine bağımlı bir bütün meydana getiren dilin cümle sistemini ortaya koymaya çalışır.