Fabl Nedir,Özellikleri Nelerdir,Özellikleri | Kültür,Edebiyat |
Fabl Nedir,Özellikleri Nelerdir,Toplumlar en eski çağlardan bu yana, insanları eğitmek için, ahlaksal gerçeklik taşıyan küçük – öykülerde ve fabllerde, uydurma ya da gerçek kişilerin, hayvanların, bitkilerin serüvenlerini anlatmışlar ya da bu öykülerde, insanlar gibi davranan ve konuşan cansız varlıklardan yararlanmışlardır.
Fabl Tarihi Gelişimi ve Özellikleri
Apologların, yani ahlaksal bir öğütle sonuçlanan düzyazı ya da şiir olarak yazılmış öykülerin, Eski Hindistan’da ortaya çıktığı sanılır. Doğuda, fabl alanının başlıca adları arasında, Hindistan’da Bidpay ve Vişnu-Sarma, Araplar arasında Lokman sayılabilir.
ESKİÇAĞDA FABL
Fabl türü, Eski Yunan’da büyük önem kazanmıştı: İ.Ö. VIII. yy’da Hesiodos’un Erg a Kai Hemerai (işler ve Günler) adlı yapıtına “Atmaca ve Bülbül” öyküsüyle, fabl türünü sokması; VI. yy’ın başında, Aisopos’ un, Arkhilokhos’un işlemiş olduğu konuları yeniden ele alması.
Roma’da, Horatius, yapıtlarında bazı fabllere yer verdi (bunlardan özellikle Kent Faresi ile Tarla Faresini anmak gerekir; aynı konuyu sonradan La Fontaine de işlemiştir).
Phaedrus, İ.Ö. I. yy’da, bilinen fablleri bir araya topladı.
Daha sonra, Flavius Avianus da aynı tür bir kitap yazdı (IV. yy’ın sonu). Bu fabller, bütün Ortaçağ boyunca Fransa’da varlıklarını Ysopets (Aisopos’tan gelen bir ad) adı altında sürdürdüler ve XII. yy’da Marie de France tarafından yeniden derlendiler.
FABLİAU’LAR
Fransız edebiyatında genellikle sekiz hecelik mısralarla yazılmış canlı öyküler olan fabliau’lar (“fablio” diye okunur) o dönemdeki egemen kişilerin (rahip, şövalye) olduğu kadar burjuvaların, köylülerin ya da kadınların küçük gülünç kusurlarını alaya alırlar. Günümüze kadar gelen 150 kadar fabliau’nun en eskisi, 1160 yılında kaleme alınmıştır.
Le Roman de Renart (Tilkinin Romanı) gibi daha uzun yapıtlar da.fabliau’lardan kaynaklanmışlardır.
Fransa’da ilk fabl yazarları yalnızca içeriğe önem verdiklerinden biçimi bir yana atmışlarsa da, önce Rutebeuf ve Marot, daha sonra da Des Periers ve Mathurin Regnier biçime önem vermişlerdir.
Bununla birlikte, Eski Yunan ve Latin metinlerine aşırı ilgi gösteren hümanistlerin ortaya çıkmasıyla, fabl türünde bir gerileme başlamıştır.