Fütürizm,Genel Özellikleri,Sanatçıları | Kültür,Sanat |

Fütürizm Akımı Nedir,(İtalyanca: Futurismo) 20. yüzyılın başında İtalya’da başlayan sanatsal ve sosyal hareket.

Fütürizm Akımının Genel Özellikleri

Fütüristler resim, heykel, seramik, grafik tasarım, endüstriyel tasarım, iç mimari, kentsel tasarım, tiyatro, film, moda, tekstil, edebiyat, müzik, mimari ve hatta gastronomi dahil olmak üzere sanatın her alanında çalışıyorlardı.

Fütürizm Akımının Sanatçıları ve Eserleri

Başlıcaları İtalyan Filippo Tommaso Marinetti, Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Gino Severini, Giacomo Balla, Antonio Sant’Elia, Bruno Munari, Benedetta Cappa ve Luigi Russolo, Ruslar Natalia Goncharova, Velimir Khlebnikov, Igor Severyanin, David Burliuk, Aleksei Kruchenykh ve Vladimir Mayakovsky, Belçikalı Jules Schmalzigaug ve Portekizli Almada Negreiros.

Moderniteyi yüceltti ve İtalya’yı geçmişinin ağırlığından kurtarmayı amaçladı.

İlk bildirgesi 20 Şubat 1909’da Fransa’da Le Figaro gazetesinde yayımlanan fütürizm (gelecekçilik) hareketi, dizginsiz bir çağdaşçılıktan yanadır.

Hızı, heyecanlardaki, duyumlardaki eşzamanlılığı, makinenin ve eylemin güzelliğini, savaşı, erkekliği, şiddeti yüceltir.

Geçmişin kalıtı, geleceğin gelişmesini kösteklediğinden, müzelerin ve kitaplıkların yok edilmesini savunur.

Fütürizm, Nietzsche ve D’Annunzio’dan, anarşi ve fovizmden esinlenmiş ve eylemciliği faşizm üstünde büyük ölçüde etkili olmuştur.

Salt sanat düzleminde, fütürizmin yankılan özellikle Rusya’da, 1917 devriminden önce, devrim sırasında ve sonrasında çok büyük oldu.

1910’dan başlayarak fütürist resmin ilk dönemine canlılık veren beş Italyan ressamından (Giacomo Balla, Umberto Boccioni, Carlo Carra, Luigi Russolo ve Gino Severini) oluşan bir topluluk kuruldu.

Milano’da Marinetti ile karşılaşmalarından sonra bu beş ressam, genç İtalyan sanatçılarına, İtalya’da sanatın durumunu vurguladıkları üzün bir bildirge yönelttiler.

Gene aynı dönemde kübistlerin ve Duchamp’ın etkisini gözler önüne seren kompozisyonlar yaptılar.

Hareketi eşzamanlılığı içinde anlatabilmeyi deneyerek tek bir uzamda heyecanları, duyumları, anıları, dinamik duyumları, çağrışımları yansıttılar.

Böylece, uzam, Boccioni’nin dördüncü boyut adını verdiği sezgisel bir derinlik haline geldi.

Fütürizm, gerek anlayış, gerekse biçim yönünden, enerjiyi ve güç istemini yüceltmesine yabancı olan kübizme ve fovizme karşı çıkar.

Bununla birlikte, fütürizmin dinamizmiyle kübizmin yapılaştırma biçimini kaynaştırmak isteyen Severini, çoğu kez lirik biçimler ve saf renkler kullandı (Moulin-Rouge’da Ayı Oynarken, 1919).

Carra’ysa kübistlerin külrengi tonlarını benimsedi.

Akımın kuramcısı olan Boccioni, dinamik sıralanışları ve gerçeklikleri içinde duyumların bir bireşimini yaptı (Esneklik, 1912: Sürekliliğin Uzamdaki Benzersiz Biçimleri, 1913).

Marinetti’nin başlangıçta, Carra, Boccioni ve Russolo gibi ressamlar tarafından ortaya konan bir eylem programı niteliğindeki Fütürist Şiirin Bildirgesi’ni, çok geçmeden Fütürist Ressamlar Bildirgesi (1910) ve ardından Şubat 1912’de Paris’te bir sergi izledi.

Ama, topluluğu yönlendiren Boccioni’nin ölümü, akımın bütünlüğünü bozmasa bile ilk dönemin sona ermesine yol açtı.

1914’te topluluğa mimar Sant’Elia katıldı.

Ateşli bir kuramcı olan Sant’Elia özellikle dev boyutlu makineler gibi düşlediği çağdaş kentlerin örgütlenmesi yolunda pek çok tasan geliştirdi: La Citta nuova (Yeni Kent).

Bu arada fütürizm, heykel sanatına, tiyatroya, dekorasyona, müziğe de girerek faşist devletin resmi sanatı haline geldi.

Mayakovskiy’le canlılık bulan Rus fütürizmi de çok önemli oldu ve 1917 Ekim devrimiyle çakışarak olağanüstü bir yaratma coşkusu uyandırdı.

Edebiyatta Fütürizm Akımı

Edebiyatta bir yıkım, kışkırtma ve yenilenme akımı olan fütürizm, Marinetti’nin Fütürizmin Bildirgesi’ ni yayımladığı gün doğmuştur ve bir bakıma anlatımcı, dadacı, gerçeküstücü başkaldırmaları haber verir.

Marinetti, bu aşırılık dolu ve saldırgan bildirgesinde, on bir maddede savaşı övmeye, hızın ve “böğüren” otomobilin güzelliğini kutlamaya, saldırıyı, taşkın uykusuzluğu, “cimnastik adımını”, “yumruğu” yüceltmeye, tehlikeye düşkünlüğe ve enerjiye tapınmaya türküler yakmaya, müzeleri, kitaplıkları yok etmeye, ahlakçılığı altetmeye çalışır.

Fütürizmin, İtalya dışındaki ülkelerde daha etkili olduğu görüldü. 1910’da, Marinetti, fütürist propaganda kampanyasını Moskova ve Petersburg’a kadar götürdü.

1912’de Mayakovskiy, Khlebnikov’la birlikte fütürist okulu kurdu.

1913’te de ilk bildirgeleri yayımladı.

M ayakovskiy, sonradan fütürist anlayışı reddederek, yalın denebilecek bir şiir biçimini benimsedi.