Genceli Nizami Kimdir,Hayatı,Eserleri | Şair Biyografileri |

Genceli Nizami Kimdir,(Cemaleddin Ebu Muhammed İlyas), iranlı şair (Gence 1150-1214).

Genceli Nizami Hayatı

Yusuf bin Müeyyed’in oğlu.

Küçük yaşta babası ölünce, dayısı Hâce Hasan tarafından büyütüldü.

Bazı kaynaklar şeyh Ferruhi Reyhanî veya Fereci Zencanî gibi çağının bilginlerinden ders aldığını bildirir.

Hükümdar ve devlet büyüklerinin ilgisini çekti, onlardan saygı gördü, saray hayatından uzak yaşadı.

Türk olmasına rağmen bütün eserlerini Farsça yazdı.

İran edebiyatında mesnevi türünün en başarılı şairi sayılır.

Türk ve İran edebiyatında hamse («beş mesnevi») denen türün öncüsüdür.

Leylâ ile Mecnun, Hüsrev ile Şirin gibi halk hikâyelerini ilk defa mesnevî türünde yazarı odur.

Eserleri yer yer sade, yer yer geniş ve renkli hayallerle, bilgece buluşlarla süslüdür.

Şiirlerinde, özellikle mesnevilerinde, konu bütünlüğü, süreklilik vardır.

Dili oldukça kolay, kelime hâzinesi zengindir.

Eserlerinde Farsçaya çevrilmiş birçok türkçe atasözü ve deyim yer alır.

Bazı mesnevilerinde eski İran tarihiyle ilgili konuları, kahramanlık olaylarını işlemiştir.

Bu mesnevilerdeki bazı kahramanlar Firdevsi’nin Şehname’sindekilere yakın nitelikler taşır; bu alanda Firdevsî’nin etkisi altındadır.

İki bin beyitlik Divan’ındaki gazelleri, şiirlerinin en başarılı olanlarıdır.

Gazellerinde anlam ve konu bütünlüğü yoktur. Her beyit bağımsız bir bölüm durumundadır.

Nizamî, İran edebiyatında kendinden sonra gelen şairler arasında özellikle Emin Hüsrev Dehlevî, Hacuyi Kısmanî, Kâtibî, Hatifî, Câmi, örfiî Şirazî, türk edebiyatında ise başta Ali Şir Nevaî olmak üzere, Fuzuli, Lâmiî Çelebi, Taşlıcalı Yahya, Nabi ve Şeyh Galib’i etkiledi.

Mesnevilerine nazireler yazıldı; bazıları Türkçeye çevrildi.

Genceli Nizami Eserleri

Divan; Mahzenü’l-Esrâr (Sırlar Mahzeni); Leyli ü Mecnun; Hiüsrev ü Şirin; Heft Peyker (Yedi Yıldız); iskendername.