İçrekçilik Nedir | Ansiklopedik Bilgi |
içrekçilik anlamı,içrekçilik felsefi anlamı,İçrekçilik Nedir,Genel olarak Ar. Bâtınîyye ve Fr. Esoterisme karşılığıdır.
Antikçağ Yunanlıların gizemci düşünürü Pitagoras, öğrencilerini içrek (Yun. Esoterikos) ve dışrak (Yun. Exoterikos) olmak üzere ikiye ayırmış, gizli öğretisini ancak birincilere öğretirmiş.
Özellikle hıristiyan ve İslâm gizemciliğinde içrekçilik, dinsel dogmalarla çelişen ve onları yadsıyan bir görüşü dilegetirir.
Yahudilerin kabala öğretileri de içrek bir öğretidir.
Gizliciliğin uğraştığı bütün hizli bilimler içrek (Ar. Bâtınî, Fr. Esoterique)’tir. İslâm gizemciliğine göre dinin bir iç’i, bir de dış’ı vardır.
Gerekli olan dışı değil, içidir.
Ne var ki herkes bu içi anlayamaz, onu ancak anlayabilecek kadar yetişmiş olanlara bildirmek ve ötekilerden gizlemek gerekir.
İç anlamı bilenin dış anlama karşı yükümlülüğü ortadan kalkar.
Örneğin, bâtınîlere göre zekât, bilimi yaymak demektir.
Bu iç ve asıl anlamı öğrenen bâtınî, artık zekât vermekle yükümlü değlidir.
Genel olarak bu anlayışta olanlar hangi din ve mezhepten olurlarsa olsunlar içrekçi adıyla anılırlar.
T’vil (ilk ve asıl olana, evvel’e götürme) adı verilen yorum yöntemi, gerektiğinde içrekçi olmayan dincilerce de kullanılmıştır.
İçrekçi olmayan dinciler, içrekçi-leri, bu yöntemi aşırı ve yanlış bir biçimde kullanarak dinsizliğe varmakla suçlarlar.
İslâm içrekçiliğinin doğuşu üstüne ilerisUrülen İslâmsal varsayım, müslümanlığı silâh gücüyle engelleyemeyen Pers’lerin onu bu yolla parçalamak ve çökertmek isteyişlerine bağlanır.
Aynı zamanda, Peygamber yakınlarının birtakım haksızlıklara uğradığını ve müslüman halkların bu haksızlıklara karşı çok duygulu bulunduğunu bilen Pers’lerin bu duyguluktan da yararlanarak Hz. Ali ve çocukları yandaşlığını da amaçlarına uygun olarak kullandıkları ilerisürülür.
Bu varsayıma göre, bâtınî-şiî birleşimi böylelikle gerçekleşmiştir.
Bu anlamda müslümanlığa tümüyle karşıt bir anlayışı geliştiren İslâm iç-rekçiliği (bâtınîlik) şu çeşitli adlarla anılmıştır: İsmâilîyye, Mübârekiyye, Ebû Müslimiyye, Hurremiyye, Bâbekîyye, Maziyâriyye, Huseyriyye, Rürziyye, Haşhaşiyye, Sabbâbiyye, Tâlimiyye, Fidaviyye, Karâmita, Hurremdinîyye, Muhammire, Râvendiyye, Burkaiyye, Halefiyye, Gergâniyye vb…
Genel olarak içrekçilerin, usayakırı dinsel doğmaları usauygun bir yoruma kavuşturmaya çalıştıkları da söylenebilir.
Ne var ki kimi içrekçiler bu yorumlarda büsbütün usaaykırılığa düşmekten de kaçınamamışlardır.