İstanbul Boğazı | Coğrafi,Jeolojik Yapısı | Coğrafya Bilgileri |

İstanbul Boğazı Karadeniz’i Marmara üzerinden Akdeniz’e bağlayan iki boğazdan kuzeyde olan İstanbul boğazının iki yakasına verilen ad.

İstanbul Boğazı Coğrafi Özellikleri

Kıyı şekilleri: Boğaziçi’nde karşılıklı kıyılar birbirinin kıvrımlarını izler, az çok sert dirseklerle doğrultu değiştirirler.

Boğazın kuzey ve güney uçlarında kıyılar kuzeydoğu – güneybatı doğrultusunu gösterdikleri halde orta kesimde bu genel doğrultuya dik kuzeybatı – güneydoğu ve Kuzey – Güney doğrultulu parçalar vardır.

İki kıyı arasındaki aralık, Boğazın devamı, boyunca sürekli olarak değişir.

Birçok yerde ağaçlıkların ve bahçelerin örttüğü dik yamaçlar Boğaza kavuşan vâdilerin ağzında kesintiye uğrar.

Dik yamaçlar önünde daima ince bir şerit halinde olan yerleşme, vâdi ağızlarında genişleyip içeriye sokulur.

İstanbul Boğazı Jeolojik Yapısı

Boğaz kıyılarını meydana getiren kayaçlar Boğazın kuzey ağzı yakınında ikinci zaman sonuna ait volkanik unsurlardan (andezit, lav ve tüfler), geri kalan kesimlerde ise genellikle Birinci zaman ortalarına (Silur-Devon devirleri) ait killi şist, kumtaşı, mavi renkli kireçtaşı gibi maddelerden oluşur.

Dik yamaçlar su altında da kısa bir kesintiden sonra devam eder.

Bu dik yamaçların üzerinde oldukça geniş ve az çok dalgalı düzlükler yer alır.

Bu düzlükler üzerinde ise yer yer sert kayaçların belirdiği tepelere rastlanır (Çamlıcalar gibi).

Yerleşme noktaları: İstanbul boğazının her iki kıyısı Eskiçağdan beri yerleşme bölgesi idi.

Daha çok bahçecilik ve balıkçılıkla geçinenlerin oturduğu köyler, kendi yerleştiği yarımadayı bile uzun süre tam olarak kaplamayan Bizans’tan ayrı kaldı.

Sonraları Boğaziçi kıyılan İstanbulluların yazlık oturma yeri oldu.

Daha sonraki yıllarda ise büyük şehrin ayrılmaz bir parçası haline geldi.

Aşağı Boğaziçi

Boğazların güney girişinden başlayarak Ortaköy’e kadar uznan kısmı Aşağı Boğaziçi adını alır.

Bu kısımda Boğaz güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda uzanır.

Rumeli (Avrupa) yakasında İstanbul şehrinin bir parçası sayılan Galata (Karaköy) ve Anadolu (Asya) yakasındaki Üsküdar’ı Boğaziçi’nden sayılmaz.

Rumeli tarafında ilk kesim Tophane’den Fındıklı’ya kadar uzanır.

İstanbul limanının rıhtımları bu kesime doğru uzatılmıştır.

Daha ötede, Kabataş, büyük bir sarayın yer aldığı Dolmabahçe ve yoğun bir yerleşme alanı olan Beşiktaş vardır.

Bu kesimde İstanbul’un Beyoğlu – Şişli yerleşme alanı hemen hemen kesintiye uğramadan Boğaziçi yerleşme alanına kavuşur. Aşağı Boğaziçi’nin sona erdiği Ortaköy’ün karşısında Paşalimanı’ndan sonra Kuzguncuk ve Beylerbeyi yer alır.

Orta Boğaziçi

Ortaköy kuzeyindeki Defterdar burnu ve karşı yakadaki Çengelköyii koyundan itibaren Boğaz kıyıları güney-kuzey doğrultusuna yaklaşır ve birbirine Boğazın en dar olan bu kesiminde karşılıklı Kuruçeşme – Çengelköyü, Arnavutköyü, Bebek – Kandilli, Rumelihisarı ve Anadoluhisarı, Emirgan – Kanlıca, istinye – Çubuklu, Yeniköy – Paşabahçe sıralanır.

Kıyının bir tarafındaki çıkıntıyı öteki yakadaki girinti karşılar (Kandilli burnu – Bebek koyu gibi).

Ayrıca, denizin kapladığı kısa vadi ağızlarında karaya doğru sokulmuş dar ve oldukça derin koylara rastlanır: Kanlıca ve İstinye koyları.

Yukarı Boğaziçi

Yeniköy – Paşabahçe çizgisinin kuzeyinde Boğaz yön değiştirerek güneydoğu – kuzeybatı doğrultusunu alır, Büyükdere koyundan ve Beykoz’dan sonra yeniden güneybatı – kuzeydoğu yönüne döner.

Paşabahçe – Büyükdere ekseninin iki tarafında Boğaz en geniş yerine varır.

Bu kesimde Rumeli yakasının küçük bir koyu etrafında yer alan Tarabya ile geniş bir koy etrafında amfiteatr gibi yükselen Beykoz dikkati çeker.

Beykoz’da, Boğaz Anadolu kıyısının devamlı yerleşme bölgesi sona erer.

Daha ötede başka yerleşme noktalarına rastlanır.

Anadolu kavagı bunlardan biridir.

Rumeli yakasında ise Büyükdere – Sarıyer geniş bir yerleşme alanıdır.

Daha sonra da bir ara kesinti göstererek Rumelikavağına ulaşır.

Rumeli tarafında Garipçe, Rumelifeneri; Anadolu tarafında Poyrazköyü ve Anadolufeneri.

Koyu renkli kayaçlann meydana getirdiği iki kıyısı birbirinden yavaş yavaş uzaklaşan Boğaz, Fener’lerde sona erer ve Karadeniz’e geçilir.