İstanbuldaki Ayazmalar | Ansiklopedik Bilgi |

İstanbul ayazmaları,İstanbuldaki Ayazmalar,Hıristiyanların inançlarına göre kutsal ve şifalı su; bu maksatla ziyaret edilen yerlerdeki dini yapıdır.

Hıristiyanlığa, putperestlikten geçmiştir.

Aziz, azize veya azizlerin adına izafe edilen ve bu sebeble başlarına Yunanca, “Ayia”, “Ayii”, “Ayios” kelimelerini alarak anılan (Ayios Teodoros gibi) su; kuyu, kaynak, pınar, sarnıç olabilir.

Eski Bizans’tan zamanımıza kadar İstanbul’un gerek Avrupa, gerekse Asya yakasında yapılan yüzlerce Ayazma tesbit edilmiştir.

Her ayazmanın, adını taşıdığı aziz, azize veya azizler için özel bir günü (Panayır da denir) vardır.

Bu günlerde ilgili kilisenin papazı gelerek yapılan ayini yönetir, kutsal ve şifalı sayılan sudan içilir veya su vücuda sürülür.

Diğer günlerde ise, -eğer varsa-ayazmanın “yoksul sandığına” bağışta bulunulur.

Aziz veya azizenin ikonaları önünde mum yakılarak dua edilir.

Müslümanlıkta, Kur’an-ı Kerim’de “Herşeyi sudan’diri kıldık” denilerek suyun önemi belirtilmiş, su bir nimet sayılmış, ancak ona bir kutsallık izafe edilmemiştir.

Buna rağmen, İstanbul’da ayazmaları -şifa bulmak amacı ile-ziyaret ederek mum adayan bazı saf müslümanlar da bulunmaktadır.

Ayazmalar, Bizans’tan sonra Osmanlı döneminde sayıca önemli ölçüde çoğaldı.

Bu çoğalış, özellikle XIX. yüzyılın ilk yarısında daha da hızlandı.

Yakacık’taki Ayazma bir günde 16 ton su vermekteydi.

Günümüzde de bazı ünlü ayazmalar hala ziyaret edilmektedir.

Ancak bunların sayılan günden güne azalmaktadır; bir kısmı şahısların mülkiyetine geçmiş, bir kısmı terkedilip kaybolmuş, bir kısmı da sağlık yönünden zararlı görülerek kapatılmıştır.

İstanbul’daki ayazmalardan belli başlıları ve bulundukları semtler şunlardır:

• Anayiri Ayazması (Çengelköy’de)
• Anna Ayazması (Fener’de)
• Andonios Ayazması:Galata’da Panaiya Kilisesinin içinde
• Andonios Ayazması (Beylerbeyinde)
• Andonios Ayazması (Galata’da. Ayios Nikolas Kilisesinin içinde)
• Atanasios Manastırı (Kurtuluş’ta)
• Efimia Ayazması (Beylerbeyinde)
• Efimia Ayazması (Fener’de)
• Efimia Ayazması (Haydarpaşa’da)
• Efimia Ayazması (Heybeliada’da)
• Ekaterini Ayazması (Kadıköy’de)
• Ekaterini Ayazması (Moda’da)
• Evdoksiya Ayazması ‘Langa’da)
• Fotini Ayazması (Florya’da)
• Fotini Ayazması (Yeşilköy’de)
• Fotini Ayazması (Büyükada’da)
• Fotini Ayazması (Yeniköy’de)
• Fotini Ayazması (Büyükdere’de)
• İrini Ayazması (Maltepe-Kartal arasındaki cevizlikte )
• Kiryaki Ayazması (Arnavutköy’de)
• Kiryaki Ayazması (Kireçburnu’nda)
• Kiryaki Ayazması (Paşabahçe’de)
• Kiryaki Ayazması (Tarabya’da)
• Marina Ayazması (Çengelköy’de)
• Marina Ayazması (istinye’de)
• Marina Ayazması (Tarabya’da)
• Marina Ayazması (Fener’de)
• Paraskevi Ayazması (Anadoluhisarı-Kanlıca arasındaki körfezde)
• Paraskevi Ayazması (Arnavutköy’de)
• Paraskevi Ayazması (Arnavutköy’de pazar yerindeki büyük kilisenin avlusunda)
• Paraskevi Ayazması (Baltalimanı’nda)
• Paraskevi Ayazması (Beşiktaş’ta Çırağan Caddesi’ndeki Panaiya Kilisesi içinde)
• Paraskevi Ayazması (Beykoz’da)
• Paraskevi Ayazması (Beylerbeyi’nde)
• Paraskevi Ayazması (Büyükdere’de)
• Paraskevi Ayazması (Büyükada’da)
• Paraskevi Ayazması (Büyükada’da , Ayios Nikolaos Manastırının yanında kilisenin içinde)
• Paraskevi Ayazması (Kadıköy’de Ayia Efimia Kilisesi’nde)
• Paraskevi Ayazması (Kartal’da)
• Paraskevi Ayazması (Küçüksu’da)
• Paraskevi Ayazması (Küçükçekmece’de)
• Paraskevi Ayazması (Kireçburnu’nda)
• Paraskevi Ayazması (Kasımpaşa’da)
• Paraskevi Ayazması (Mevlevihanekapı’da sur dışında, bir adı da “Yılanlı Ayazma ”dır)
• Paraskevi Ayazması (Pendik’te)
• Paraskevi Ayazması (Maltepe’de)
• Paraskevi Ayazması (Tekfur-sarayı’nda)
• Paraskevi Ayazması (Belgradkapı’da)
• Paraskevi Ayazması (Sütlüce’de)
• Paraskevi Ayazması (Yeşilköy’de)
• Paraskevi Ayazması (Safraköy’de)
• Paraskevi Ayazması (Beşiktaş’da Fulya Deresi Sokağı’nda)
• Paraskevi Ayazması (Hasköy’de)
• Paraskevi Ayazması (Tarabya-Yeniköy yolunda)
• Paraskevi Ayazması (Kazlıçeşme’de)
• Paraskevi Ayazması (Fener’de)
• Paraskevi Ayazması (Karaköy’de)
• Paraskevi Ayazması (Yeniköy’de)
• Paraskevi Ayazması (Heybeliada’da)
• Paraskevi Ayazması (Kumkapı’da)
• Paraskevi Ayazması (Kumkapı’da, Arpazade Sokağı’nda)
• Teodosia Ayazması (Fener’de)
• Trias-Triada-Ayazması (Maltepe’de)
• Trias Ayazması (Mevlevihanekapı’nın dışında)
• Vleherna Ayazması (Arnavutköy’de Yağhane Sokak’ta)
• Vleherna Ayazması (İstinye’de)
• Zoni-Timiazoni-Ayazması (Eğrikapı’da)
• Apostoli-Havvariyun- Ayazması (Sahpazarı’nda)
• Apostoh Ayazması (Bebek’te İnşirah Sokak’ta)
• Tiroin Lerarhon Ayazması (Çengelköy ’de)
• Dimitrios Ayazması (Kuruçeşme’de)
• Dimitrios Ayazması (Kumkapı’da)
• Dimitrios Ayazması (Çengelköy’de)
• Eftimios Ayazması (Fener’de)
• Fanurios Ayazması (Yenişehir’de)
• Haralam bos Ayazması (Kurtuluş’ta)
• Haralambos Ayazması (Çengelköy’de)
• Haralambos Ayazması (Küçükçekmece’de)
• İoanis Ayazması (Arnavutköy’de)
• İoanis Ayazması (Bebek’te)
• İoanis Ayazması (Çırağan Sarayı civarında)
• İoanis Ayazması (Burgaz Adası’nda)
• İoanis Ayazması (Bebek’te, Rum Mezarlığı’nda )
• İoanis Ayazması (Paşabahçe’de)
• İoanis Ayazması (Tarabya’da)
• İoanis Ayazması (Topçular’da)
• İoanis Ayazması (Langa’da)
• İoanis Ayazması (Üsküdar’da Paşalimam Caddesi’nde)
• İoanis Ayazması (Üsküdar’da Çavuşderesi’nde)
• İoanis Ayazması (Samatya’da)
• İoanis Ayazması (Boğaziçi’nde Yenimahalle’de)
• İoanis Ayazması (Yenişehir’de Ebüziya Sokağı’nda)
• İoanis Ayazması (Yeşilköy’de)
• İoanis Kalivitis Ayazması (Kadırga’da)
• İoanis o Teologos Ayazması (Baltalimanı’nda)
• İoanis Prodromos Ayazması (Tarabya-Yeniköy yolu üzerinde)
• İoanis Prodromos Ayazması (Kadırga’da)
• İoanis Prodromos Ayazması (Kalamış’ta)
• İoanis Prodromos Ayazması (Pendik’te)
• İoanis Prodromos Ayazması (Salmatomruk’ta)
• Kostantinos Ayazması (Beykoz-Paşabahçe arasında)
• Kostantinos Ayazması (Büyükdere tuğla ocaklarında)
• Kostantinos Ayazması (Çengelköy’de)
• Kostantinos Ayazması (Yeniköy’de)
• Kostantinos Ayazması (Büyükada’da)
• Konstantinos ve Elini Ayazması (Tarabya’da Konak Oteli’nin avlusunda)
• Minas Ayazması (Yeşilköy’de)
• Minas Ayazması (Kumkapı’da)
• Minas Ayazması (Balat’da)
• Minas Ayazması (Fener’de)
• Minas Ayazması (Bebek’te)
• Minas Ayazması (Samatya’da)
• Nildtas Ayazması (Heybeliada’da Deniz Lisesi kayıkhanesinin altında)
• Nikitas Ayazması (Eğrikapı’da)
• Nikitas Ayazması (Büyükdere’de)
• Nikolaos Ayazması (Fener’de)
• Nikolaos Ayazması (Kasımpaşa’da)
• Nikolaos Ayazması (Balat’da)
• Nikolaos Ayazması (Topkapı’da Sulukule Caddesi’nde)
• Nikolaos Ayazması (Paşabahçe’de)
• Nikolaos Ayazması (Arnavutköy’de)
• Nikolaos Ayazması (Kumkapı’da)
• Nikolaos Ayazması (Beykoz’da)
• Nikolaos Ayazması (İstinye’de)
• Onofrios Ayazması (Arnavutköy’de)
• Onofrios Ayazması (Paşabahçe’de)
• Pandeleimon Ayazması (Bakırköy’de)
• Pandeleimon Ayazması (Hasköy’de)
• Pandeleimon Ayazması (Çengelköy’de)
• Pandeleimon Ayazması (Ayazağa’da)
• Pandeleimon Ayazması (Topkapı Sur dışında)
• Pandeleimon Ayazması (Pendik’te)
• Pandeleimon Ayazması (Emirgan’da)
• Stefanos Ayazması (Kartal-Pendik arasında eski Yunus Çimento Fabrikası’nın karşısında)
• Strati Ayazması (Balat’ta)
• Terapon Ayazması (Çubuklu da)
• Teodoros Ayazması (Langa’daı. Terapon Ayazması (Yeniköy’de İstinye yolunda)
• Terapon Ayazması (Yeniköy’de Semt Sokağı’nda)
• Terapon Ayazması (Sarıyer’de)
• Terapon Ayazması (Alayköşkü civannda saray suruna bitişik iki katlı bir binanın altında)
• Yeoryios Ayazması (Kumkapı’da)
• Yeoryios Ayazması (Üsküdar’da)
• Yeoryios Ayazması (Kızıltoprak’ta)
• Yeoryios Ayazması (Büyükada’da)
• Yeoryios Ayazması (Ortaköy’de)
• Yeoryios Ayazması (Baltalimanı ile Rumelihisarı arasında)

XVIII. yüzyıl divan şairlerinden Fenni “Sevahilname” sinde Ayazmalar için şöyle der:
“Bakarak ruhlerine eşk-i rakibin akmış Sandılar bahçe-i hüsn içre Ayazma çıkmış”