İzmir Müdafaa-i Hukuku Osmaniye Cemiyeti,Faaliyetleri

İzmir Müdafaa-i Hukuku Osmaniye Cemiyeti,Mondros mütarekesinden yedi gün sonra resmî olmayarak faaliyete geçti. Resmî kuruluş tarihi 14 aralık 1918’dir.

İzmir Müdafaa i Hukuk ı Osmaniye Cemiyeti’nin Faaliyetleri

Program vali Tahsin Bey zamanında vilâyete verildi (14 aralık 1918).

Moralızade Halil ve Nail Beyler cemiyet kurulur kurulmaz İttihat ve Terakki’nin devamı olarak bilinen Teceddüt fırkasının kendilerine her türlü yardımı göstereceğini söyledi.

Bu durum cemiyeti bir hayli güç duruma soktuysa da faaliyetten alıkoyamadı.

İstanbul’da Millî kongrenin kurucuları arasında yer aldılar.

Mütareke komisyonu ile sürekli ilişki kurarak batı anadolu halkını temsil edecek bir heyetin özel bir savaş gemisiyle Barış konferansına gönderilmesini sağladılar.

İzmir’de partilerüstü, partilerle ilgisi olmayan bir «Heyeti İstişare» kurmayı başardılar.

Bütün siyasî parti, dernek ve kuruluşlar böylelikle tek amaç etrafında birleştirilmiş oldu.

Gene İzmir’de büyük «Müdafaai Hukuk kongresi»nin toplanması sağlandı.

İtilâf devletlerine bir muhtıra gönderildi.

Kongrenin en önemli kararı, silâhlı bir saldırıya silâhla karşı konulmasıydı.

İstanbul hükümetinin sadık bir adamı olan yeni vali İzzet Beyin göreve başlamasından sonra cemiyetin faaliyeti aksadı.

Vali İzzet Bey kendilerini ittihatçılık ve bolşeviklikle itham ediyordu.

Kuruluşundan İzmir’in işgaline (15 mayıs 1919) kadar cemiyet İzmir’deki bazı fransızlardan yardım gördü.

İzmir işgal edildikten sonra, Alaşehir0 Millî kongresi’nin aldığı karar uyarınca, cemiyet çalışmalarını İstanbul’a aktardı. Yönetim kurulu beş kişiye indirildi.

Millî mücadeleyi destekleyen kuruluşlarla işbirliği yapıldı.

40 Kişiyi bulan üyeler Anadolu’ya cephane ve silâh kaçırılması eylemine katıldılar.

Padişahın tarafını tutan gizli ve açık kuruluşlarla mücadele edildi.

Birçok kere kapatılma tehlikesiyle karşılaşıldı.

Fransa’nın Doğu Haber alma genel müdürü kumandan Roland ile ilişki kuruldu.

Onun aracılığıyla Kuvayı Milliye’yi yok etmek için Biga ve Şile taraflarında yapılacak çevirme harekâtının tespiti hususunda Polonya’daki toplantıya katılan fransız işgal kumandanı mareşal Franchet d’Esperey’e türk tezini bildiren muhtıra verildi.

Ege bölgesinin Türk olduğunu savunan çeşitli risaleler yayımlayarak basında seslerini duyurmayı başardılar.

Cemiyet kendisiyle birleşen istihlâs-ı Vatan’cemiyeti ve kuruluşuna katıldığı ilhakı Red cemiyeti ile kaynaşmış olarak çalışmalarını sürdürdü.

Bir kısım üyeler ise İzmir’deki çalışmalarını Denizli’ye aktardılar.

Böylelikle cemiyet ikiye ayrıldı.

İstanbul’dakiler şehrin işgalinden sonra da gizli cemiyetlerle işbirliği yaparak bir süre daha çalıştılar.

İzmir Müdafaa-i Hukuku Osmaniye Cemiyeti Kurucuları ve Yöneticileri şunlardı: Moralızade Halid ve Nail (tüccar); Menemenlizade Muvaffak, Haşim Enverî, Nazmi; Hüseyin Lütfî (emekli binbaşı); Abdurrahman Sami, Naci (İtibarı Millî bankası ikinci müdürü); Tokadîzade Şekip; Salepçizade Midhat; Câmi (eski dahiliye müşteşarı), İsmail Sıtkı (eski adliye nazırı), Ragıp Nurettin (talebe müfettişi); Şerifpaşazade Remzi; Haşan Vasfi (eski İzmir mektupçusu).

Müdafaai Hukuk kongresi tarafından seçilen Merkez Yönetim kurulu üyeleri ise şunlardı: Câmi (genel kâtip), Moralızade Halid (muhasip üye), Belediye başkanı Hacı Haşan Paşa, Hacı Alipaşazade Refik, Kaptanîzade Tahir, Tokadîzade Şekip, Abdurrahman Sami, Alemdarzade Ethem, İbni Hâzım Ferid, Cemal Şahingerî, Dr. Ethem Hacı Midhat, Şeyh Nurettin, eski mektupçu Ahmed, Moralızade Nail.