Hakkında Bilgi

Hakkında Bilgi,Ansiklopedik Bilgi

Tarih

Kaçar Hanedanı | Tarih Bilgileri |

Kaçar Hanedanı,1796-1925 arasında iran ı yöneten Türk hanedanı.

Kaçar hanlarının bir resmî memurunca kaleme alınan Nâsih-üt-Tevarih’e (Tarihlerin öğüdü) göre Hulâgu’nun (1256-1265) yanında atabeg olarak görev yapan Sartak Noyan’ın, Kaçar Noyan adındaki oğlu, kendi adıyla anılan bir boy meydana getirdi.

İlhanlıların çöküşünden sonra Kaçar’lar Suriye sınırına yerleştiler.

Timur 1400’de Suriye’yi ele geçirince Kaçarları İran’a, oradan da asıl yurtları olan Türkistan’a gönderdi.

Kaçarların bir kısmı Azerbaycan’da Gence ve Erivan bölgesine yerleşti.

Fakat birtakım olaylara karıştılar.

Timurlular zayıflayınca Akkoyunlulardan Uzun Hasan buradaki Kaçarları takip etti: İran şahı Abbas I (1587-1628).

Kaçarları Azerbaycan’dan Esterâbâd’a sürdü, bir kısmını buraya, bir kısmını da Horasan’ın Merv taraflarına yerleştirdi.

Muhariplerini de Esterâbâd’daki Mübarekâbâd kalesine hapsettirdi.

Esterâbâd’dakilere «Kaçar yoharı baş», kaledekilere «Kaçar aşak baş» adı verildi.

Kaçar sülâlesi Esterâbâd Kaçarlarından türedi.

Bazı tarihçilere göre de 465’te Azerbaycan’a yerleştikten sonra Kaçar adını aldılar, daha sonra Firuzâbâd’a yerleştiler.

Hulâgu, Suriye’ye yaptığı sefer sırasında Kaçarlardan yararlandı.

Kaçarların Suriye, Anadolu ve hattâ Esterâbâd’a yayılmaları bu suretle başladı.

İlk Moğollar sırasında Halep ve Şam taraflarında bulunan Kaçarlar Timur ve Karakoyunlular tarafından Azerbaycan’a gönderildiler.

Safevîlerin ilk zamanlarında Anadolu’dan İran’a yardımcı kuvvet olarak giden kabileler arasında Kaçarlar da vardı.

Şah İsmail 1501’de Akkoyunluları yenerek Tebriz’e girerken yanında kaçar beyi Pirî Bey de bulunuyordu.

Şah Abbas’ın onarttırdığı Mübarekâbâd kalesine Kaçarlardan bir garnizon yerleştirildi.

Bu tarihten sonra Kaçarlar «Yukarı» ve «Aşağı» diye ikiye ayrıldı.

Kaçarlar Esterâbâd, Merv ve Horasan hattâ Kazvin ve İsfahan’a kadar yayıldılar. Fakat boyun büyük bir kısmı Azerbaycan’da idi.

Karabağ eyaletine yerleşen kaçar grubu reisi Şahverdi Sultanın oğlu Halil Han, Esterâbâd beylerbeyi oldu.

Osmanlıların bu bölgeden çekilmesinden sonra oğlu Muhammed Han, Gence ve Şeki’yi de kendi topraklarına kattı.

Safevî soyunun son bulması üzerine Kaçarlar ile Afşarlardan Nadir Şah arasında savaş çıktı.

Nadir Şah, Kaçarların atası Feth Ali Han’ı öldürtünce (1726), yerine oğlu ve kaçar sülâlesinin kurucusu sayılan Ağa Muhammed Hanın babası Muhammed Hasan Han geçti.

Muhammed Hasan Han, Fars üzerine yürüdü. Kâşan’ı aldı.

Horasan’da yapılan bir savaş sırasında öldü (1779).

Bunun üzerine oğlu Aka Muhammed Şah Esterâbâd’a giderek hanlığını ilan etti.

Böylece, Aka Muhammed Han İran’da yeni bir türk sülâlesinin temellerini attı.

İran’da uzun uğraşlar sonucu, kaçar hâkimiyetini yerleştirdi.

Şuşa şehrini ancak ikinci kuşatmadan sonra alabildi. Bir süre sonra öldürüldü.

Aka Muhammed Han, çocukluğunda Adil Şah (1747-1748) tarafından hadım edildiği için kaçar soyu büyük kardeşi Hüseyin Kulu Hacın oğlu Baba Han tarafından yürütüldü.

Baba Han, Feth Ali Sah adı ile İran tahtında otuz yıl hüküm sürdü.

Ruslarla savaştı, ölümünden sonra yerine torunu Muhammed Şah geçti (1834-1848).

Zamanında Herat’ı bıraktı. Ruslara Hazar denizinin güneydoğusunda Asur adasında bir üs verdi.

Bu üs sayesinde Ruslar, Türkistan’ı kolaylıkla ellerine geçirdiler.

1844’te Şiraz taraflarında yeni bir dinin yayıcısı Mirza Ali Muhammed Bab’ın Muhammed Şah’tan sonra yerine geçen Nasirüddin Şah (1848-1896) zamanında Bab taraftarlarının hepsi kılıçtan geçirildi.

Yerine geçen oğlu Muzafferüddin Şah (1896-1907) İran’da meşrutî bir düzen kurdu, ölümünden sonra tahta geçen oğlu Muhammed Ali Şah (1907 -1909) anayasayı ilân etmekle beraber meşrutiyet aleyhinde çalışmaya başladı.

Bu durum Azerbaycan ve diğer eyaletler halkının ayaklanmasına yolaçtı.

Tahtını kaybeden Şah, Rusya’ya kaçtı.

Yerine oğlu Ahmed Şah (1909-1925) geçti.

Zamanında Ali Rıza Han saltanat naibi ilân edildi.

Birinci Dünya savaşında İngiltere İran’ı işgal etti.

1923’te şah, zorla Avrupa’ya gönderildi.

Ali Rıza Han (Rıza Şah Pehlevî) bu durumdan yararlanarak Kaçar sülâlesine son verdi ve kendi şahlığını ilân etti.

Bir yanıt yazın