Kamboçya,Tarihi,İklimi,Coğrafi Özellikleri | Coğrafya |
Kamboçya hakkında genel bilgiler,Başkent Phnom Penh, ülkenin politik, ekonomik ve kültürel merkezidir.
Ülke oldukça fakirdir. Ana geçim kaynağı tekstil ve tarımdır.
Tarım ürünleri içerisinde pirinç önemli yer tutar. Turizm son yollarda gelişme göstermektedir.
Kamboçya Coğrafi Özellikleri
Yüzey şekilleri. Kamboçya’ nın coğrafi yapısına, ülke topraklarının yaklaşık dörtte üçünü kaplayan orta kesimdeki geniş ovalar ve ülkenin doğu kesimini boydan boya aşarak güneye doğru akan Mekong (Mekongk) Irmağı egemendir.
Deniz düzeyinden yüksekliği 90 m’nin altında olan ovalar Tönle Sab Gölünü çevreler.
Mekong Irmağı deltasının da yer aldığı bu bölge kuzeyde, ortalama yüksekliği 480 m olan Dângrek Dağlarının güney ucunu oluşturan kumtaşı basamaklarda son bulur.
Batı-doğu doğrultusunda 322 km kadar uzanan kayalıklar birdenbire 180-550 m’ye yükselerek Tayland’la Kamboçya arasında doğal bir sınır oluşturur.
Ovalar Mekong Irmağının doğusunda, kuzey ve doğu yönünde Laos ve Vietnam’ın içlerine sokulan sık ormanlarla ve yüksek platolarla kaplı doğu yükseltilerine (ortalama yüksekliği 360 m) karışır.
Güneybatıdaki ıssız ve son derece düşük nüfuslu Krâvanh (Cardamome) Dağlan ile ortalama yüksekliği 1.066 m’yi bulan Dâmrei (Fil) Dağlarından oluşan yüksek bölge, Tönle Sab ile Tayland Körfezi arasında kalan toprakların büyük bölümünü kapsar.
Ülkenin en yüksek noktası olan Aoral Dağı (1.771 m) Dâmrei Dağlarındadır.
Güneyde Tayland Körfezi boyunca uzanan kıyı bölgesi, sık ormanlarla kaplı, nüfus yoğunluğu düşük, alçak bir şerittir.
Güneybatı yükseltileri bu bölgeyi orta kesimdeki ovalardan ayırır.
Kampuçya topraklarının büyük bölümünün sularını yaklaşık 646.000 km2’lik bir havzası olan Mekong Irmağı toplar.
Tibet’ ten doğan ve Güney Çin Denizine dökülen bu ırmağın 506 km’lik bölümü Kamboçya sınırları içinde kalır.
Irmak, her yıl yağmur mevsimine rastlayan taşkınlar sırasında çevresindeki topraklara alüvyon bakımından çok zengin tortullar bırakır.
Sab Irmağı aracılığıyla Mekong Irmağına bağlanan Tönle Sab, Mekong Irmağı için bir baraj gölü işlevi görür.
Yağmur mevsiminde Sab İrmağı aracılığıyla Tönle Sab’a akan Mekong’un fazla suları, gölün yüzey alanını iki buçuk kat genişleterek 7.770 km2‘ye, derinliğini ise beş kat artırarak 10 m’nin üzerine çıkarır.
Kurak mevsimlerde ise ters yönde bir su hareketi olur.
Tönle Sab bu nedenle dünyanın en çok tatlı su balığı yaşayan göllerinden biridir.
Kamboçya iklimi
Tropik bir muson ikliminin egemen olduğu Kamboçya’da iki ana mevsim yaşanır.
Güneybatıdan esen güçlü muson rüzgârlarının etkisiyle yüksek miktarda yağışın düştüğü ve nem oranının çok yüksek olduğu yaz mevsimi mayıs ortalarından ekim başına, hafif kuzeydoğu rüzgârları, düşük nem oranı ve seyrek yağışlarla belirlenen kış mevsimi ise kasım başından mart ortalarına değin sürer.
Bölgelere göre de büyük farklılıklar gösteren yıllık yağış miktarı, güneybatı yükseltilerinin denize bakan yamaçlarında 5.000 mm’yi geçer; orta kesimlerdeki alçak düzlüklerde ise 1.400 mm’ye kadar düşer.
Yıllık ortalama sıcaklık 21°C-35°C arasında değişir. En sıcak. ay nisan, en soğuk ay ocaktır.
Kamboçya Tarihi
Fu-nan Dönemi
Hıristiyanlığın başlarından VI. yy.ın ortalarına kadar, bugünkü Kamboç’un bulunduğu bölge Fu-nan topraklarıyla çevriliydi.
Angkor Öncesi Dönem
VI. yy.ın ikinci yarısında Fu-nan’ın vasali olan Kambujaların (Orta Mekong’da Bassac bölgesi) başkanı bağımsızlığını ilân ederek Fu-nan topraklarının bir kısmını ele geçirdi.
Bugünkü Kamboç’un ortasında ve güneyinde khmer medeniyeti doğuyordu.
VII. yy.ın ilk yarısında Fu-nan’ın fethini tamamlayan kral içanavarman’ın adını alan başkent içanapura, Kompong Thom dolaylarınday-dı (Sambor-Prei Kuk arkeoloji bölgesi).
Angkor Dönemi
VIII. yy.daki anarşi ve kuzey ile güney arasındaki iç savaş döneminden sonra eski sülâleden bir prens olan jayavarman II (802-850), ülkeyi yeniden birleştirdi ve Büyük Göl’ün kuzeyinde başkentini kurdu; kendisinden sonra gelen üçüncü kral Yaçovarman (889-900) aynı yerde Angkor’un ilk şehri Yaçodharapura’yı inşa ettirdi.
IX.-XII. yy. arasında Khmer hakanları Büyük Göl havzasına ve aşağı Mekong’a hâkim oldular; Suryavarman I (1002-1049) hâkimiyetini batıda Menam havzasına kadar genişletti; doğuda, Sûryavarman II (1113-1150).
Çampa ve Vietnam ile savaştı ve Kızıl nehir deltasına kadar ilerledi.
Çam’lar şiddetli bir tepkiyle Angkor’a kadar ilerleyerek 1171’de şehri ele geçirdiler.
Angkor’lu son kamboç kralı jayavarman VII (1181-1218), başkenti yeniden kurdurdu ve bugünkü Angkor Thom’un surlarını meydana getiren hendek ve duvarlarla çevirtti, jayavarman VII’nin dev bir inşaat programını gerçekleştirmek için halkı zorla çalıştırması, ülkeyi zayıflattı ve XIII. yy.ın ilk yarısında khmer hâkimiyetinden kurtulan siyam saldırılarına karşı dayanıksız bıraktı.
Yeniçağ
Ortaçağ ve Yeniçağ, uzun süren Siyam ve Vietnam savaşlarıyla geçti.
1350-1430 Arasında batıdaki komşu Siyam Ayutia krallığı Kamboç topraklarına saldırılara girişti.
Angkor’un 1431’de düşmesinden sonra, saldırılara açık bir başkentten uzaklaşmayı düşünen krallık ilerigelenleri 1434’te Dört Kol’a (Phnom Penh şehrinin yeri) yerleştiler.
Prens Ponhea Yat burada bir saray yaptırdı.
1441’dc taç giyen Ponhea Yat, Kamboç’ta huzuru sağladı ve ülkeyi oldukça güçlendirdi.
1459’da tahttan çekilen Ponhea Yat’ın üç oğlunun başarısız saltanatından sonra, Ang Chan adlı yeğenleri bir zorbanın isyanını bastırarak başkentini Phnom Penh’den Büyük Göl’ün ağzına giden yolun ortasındaki Lovek’te kurdu.
Ülkenin ve ordunun yeniden düzenlenmesi sayesinde 1540’ta yeni bir siyam istilâsı geri püskürtüldü.
1553’te taç giyen Ang Şan, 1955’te siyam ordusunu bozguna uğrattıktan sonra saltanatının sonuna kadar (1566) ülkeyi barış içinde yaşattı; Şan, Angkor sonrası Kamboç krallarının en büyüklerindendir.
Çağın sonunda siyam kralı Naresuen, Birmanya’lı düşmanlarını yendikten (1592) sonra Kamboç’a yöneldi ve Lovek’e yürüyerek 1593’te şehri ele geçirdi. Yenilen kral Sotha I, Laos’a sığındı ve orada öldü; bu sırada bir zorba kamboç tahtına geçmek üzereydi.
İki avrupalının (Portekizli Diego Belloso; İspanyol Blas Ruiz de Heman Gonzalez) müdahalesiyle tahta çıkmayı başaran eski kralın oğlu, bir süre sonra Malezyalılar tarafından öldürülme tehlikesi atlattı (1598).
Lovek’in alınışından teri Siyam’da esir olan ve 1600’de resmen tahta çıkarılan kral Srei Soriyopor, Kamtoç’a dönerek 1618’de tahtını oğlu Çei Çettha’ya bıraktı.
Çei Çettha, Oudong’da, Lovek ile Phnom Penh arasına kendine bir saray yaptırdı ve bir vietnam prensesiyle (Koşinşin kralı Nguyen’in kızı) evlendi.
Bu prenses sayesinde, Nguyen’in bir elçisi, Kamboç kralından ülkenin güneyinde bugünkü Saygon şehrinin bulunduğu yerde ticaret acenteleri kurmak iznini aldı.
Yine Çei Çettha zamanında (öl. 1625). Portekizlilerin muhalefetine rağmen ük Hollandalılar, Phnom Penh’de yerleştiler.
Birçok kralın birbiri ardına tahta geçmesi, sarayda ihtilâl çıkması, özellikle de kral Çei Çettha ile Laos’lu bir kadının oğlu olan kral Reameathipdei Çan’ın din değiştirmesi (Buddhacılığı bırakarak Müslümanlığı kabul etti, çevresine Malezyalıları ve Cavalıları topladı ve Phnom Penh’deki bütün Hollandalıları kılıçtan geçirdi) muhafazakârların tepkisine yolaçtı.
Asiller Çei Çettha ve Koşinşin prensesinin öbür iki oğlunun çevresinde toplandılar ve Koşinşin kralı Nguyen’den yardım istediler: büyük oğul Batum Reacea, 1660’ta kral ilân edildi; ama 1672’de öldüğünde oğlu arasında taht kavgası başladı.
Bu kardeş kavgasının başlattığı savaşlar Koşinşin ile Siyam’ın, Kamboç’un iç meselelerine karışmalarına zemin hazırladı.
Savaşlar XVIII. yy. boyunca devam etti.
Bangkok’ta taç giyen ve ülkesine bir siyam ordusu tarafından getirilen genç kral Ang Eng’in saltanatı sırasında (1794-1796) Battambang ve Siemrean Üleri bu orduya kumanda eden ve siyam kralı tarafından bu iki ilin valiliğine getirilen Kamboç mandarini Ben’in fiefi oldu.
Siyam ordusu geri döndükten sonra da, Ben, ordunun bakımı için topladığı vergileri almaya devam etti ve siyam kralına düzenli olarak armağanlar gönderdi; ölümünden sonra yerine geçenler de bağımlılık vergisi haline gelen bu armağanları vermeye devam ettiler.
Böylece bu iki il hiç bir anlaşmayla onaylanmadan fiilen Siyam’a katıldı.
Ang Eng’in oğlu Ang Şan, 1806’da Bangkok’ta taç giydi.
Kamboç’a döndüğünde Vietnam imparatoruna bağımlılık haracı gönderdi; böylece XIX. yy.ın başında Kamboç kralı Siyam kralının tacını almıştı ve Vietnama vergi ödemekteydi.
Ang Şan’ın saltanatı sırasında (1806-1834) Siyamlılar, general Phya Bodin’in kumandası altında Kamboç’u istilâ ettiler ve vietnam kuvvetleriyle çatıştılar. Savaşı Vietnamlılar kazandı.
Kralın ölümü üzerine Koşinşin’li general Trukong-minh-Giang tahta kızı Ang Mei’yi geçirdi (1835-1841), ama Phya Bodin’in kumandasındaki Siyamlıların bir saldırısı kamboç tahtına Anh Şan’ın küçük kardeşi prens Ang Duong’u çıkardı; Ang Duong’a 1847’de Bangkok ve Hue saraylarının temsilcileri taç giydirdi.
Siyam ve Vietnam’ın Kamboç topraklarının bir kısmını ilhak etmesi üzerine Ang Duong 1854’te Singapur’daki Fransız konsolosuna baş vurdu; ama 1855’te Fransa’dan gönderilen kurula başkanlık eden Montigny’nin beceriksizliği yüzünden başarısızlığa uğradı.
1856’da Ang Duong. Siyam sarayından büyük oğlu Norodom’u göndermesini istedi; 1859’da Norodom tahta çıktı.
1861 Martından sonra Saygon’daki işgal birliği kumandanı amiral Charner yeni krala iyi komşuluk mesajı gönderdi.
Norodom, ertesi yıl kardeşi Si Votha’nın baş kaldırması üzerine yardım istemek için gittiği Bangkok’dan dönüşünde, Siyam’ın Kamboç üzerindeki iddialarını engellemekle ve Vietnam’ın bu ülke üzerindeki eski haklarını geçerli kılmakla görevli olan amiral Bonard’ı kabul etti.
Kaptan Doudart de Lagree’nin ustaca tartışmaları sayesinde, Koşinşin valisi amiral La Grandiere temmuz 1863’te Cudong’da Fransa’nın Kamboç üzerindeki himayesini onaylayan bir antlaşma imzaladı.
Norodom 3 haziran 1864’te Oudong’da taç giydi: Bangkok’dan getirilen tacı krala, Fransa’nın temsilcisi giydirdi. Ama çok geçmeden (1867) Napoleon III’ün imzaladığı bir Fransız-Siyam antlaşmasıyla, Fransa’nın Kamboç üzerindeki himayesini tanıyan Siyam’a. Battambang, Siemreap ve Sisophon illeri bırakıldı.
Fransız Himayesi Devri
Kamboç’un henüz kesinlikle çizilmeyen kuzey sınırları, hun çağlayanları bölgesinde Mekong’a ulaşmak isteyen Siyam ile yeni meselelere yolaçtı; ama Pavie, ırmak boyunca yaptığı seferlerle, Siyamlıları yavaş yavaş ayıkladı ve Luang-Prabang devletini kurdu. Aynı zamanda Fransa, özellikle general Paul
Doumer’nin yönetimi sırasında (1897-1902) şiddetli direnmelere rağmen kamboç kralının yetkilerini sınırladı. Kamboç, 1907 Fransa-Siyam antlaşmasıyla, Battambang. Siemreap ve Sisophon illerini geri alarak, XIX. yy. ortalarındaki sınırlarını yeniden kazandı.
1940’ta Japonya’nın desteğiyle Kamboç’u tehdide başladı.
Kısa süren askerî harekâttan sonra, Tayland Deniz kuvvetlerinin Siçang Koh’ta yenilmesine rağmen Kamboç, Tokyo antlaşmasıyla (9 mayıs 1941) Tayland’a, Battambang ve Siemreap (Angkor Vat dışında) illeri ile Kompong Thom ve Stung Treng illerinin bir kısmını vermek zorunda kaldı.
İkinci Dünya savaşında Japonya, Tayland ile bağlantılarını sağlamak ve Güney Asya’daki İngiliz topraklarına saldırmak için kamboç topraklarından yararlandı.
Japonya’nın geçici başarıları ve Fransa’nın tasfiyesi, Kamboç milliyetçiliğini canlandırdı.
Fransa’nın yardımıyla, Kamboç, 1941’de Tayland’a verilen illeri geri aldı (1946).
1949’da bazı şartlarla kısmen bağımsız olan ülke, 3 temmuz 1953’te fransız hükümetinin bildirisiyle tam bağımsızlığını kazandı (21 temmuz 1954 Cenevre bildirisiyle onaylandı).
Kamboç, Fransız birliğinden ayrıldıktan sonra, Norodom Sihanuk’un isteği üzerine Birleşmiş Milletler teşkilâtına girdi (15 aralık 1955).
Bu tarihte «Bağımsızlığın babası» artık kamboç kralı değildi ve 2 martta babası Norodom Suramarit (1955-1960) lehine tahttan çekilmişti.
Onun bu davranışı, batı bloku ile Çin-Rusya bloku arasında tarafsız kalabilme siyasetini sürdürmek içindi (O.T.A.S.E.’ye girmeyi reddetme).
Gerçekte Norodom Sihanuk, ülkenin gerçek yöneticisiydi; tahttan çekildikten sonra 1955’te kurduğu Sangkum Reastr niyum’un da (Halk Sosyalist birliği) başkanıydı.
Norodom Sihanuk bu derneği kendi siyasî rejimine, çağdaş dünyanın gereklerine uygun yeni temeller hazırlamak ve ülkesine İktisadî yenilikler getirmek amacıyla kurmuştu.
1960 Nisanında babası ölünce bir referandumla devlet başkanı oldu, ama kral unvanını almadı (taht bir sembol olarak kalmıştı).
1961’de, ayrıca bakanlar kurulu başkanı oldu.
Ülkenin daha iyi değerlendirilebilmesi için nüfusun üçte birini köylere toplayarak yetiştirdi (ilkokullar, sağlık evleri, tarım danışmanları).
Daha üst seviyede, 1964 temmuzunda bankaların millîleştirilmesinden beri, Kamboç Millî bankası, donatım projelerinin yatırımını tek başına sağlamakta, Krallık İşbirliği ofisi de, köylülere elverişli şartlarla kredi yerilmesini desteklemektedir.
Büyük ölçüde millî sermaye eksikliği çekildiğinden Kamboç’un donatım planını gerçekleştirmek için garantiler karşılığı dış yatırımlara başvurmak zorunda olması ülkenin İktisadî bağımsızlığının korunmasını çok güçleştirmiştir.
Bu yüzden alınan borçların, kendisini iki bloktan birine sürükleme tehlikesi doğuracak siyasî şartlar taşımaması için, Norodom Sihanuk, her iki blok arasındaki dengeyi titizlikle korumaya karar verdi.
Ama bu denge üçlü muhalefet yüzünden her gün bozulma tehlikesi geçirmektedir.
İçte komünistlerin muhalefeti, dışta La Haye Yüksek Adalet divanının 15 haziran 1962’de Kamboç’a verdiği Preah Vihear tapınağında Tayland’ın hak iddia etmesi, Kamboç toprağından gelen Vietkong sızmalarını Güney Vietnam’ın protesto etmesi, Tayland’ın, hattâ Vietnam’ın toprak istemesi, komünist sızmaları, Vietnam veya A.B.D. kuvvetlerinin bazı sınır köylerini bombalamaları, Norodom Sihanuk’un, ülkesinin tarafsızlığını ve sınır bütünlüğünü milletlerarası anlaşmalarla onaylatmak yolundaki çabalarının sebebini açıklar.
1963’ten sonra, A.B.D.’yi Tayland ve Güney Vietnam’a yaklaştıran bağların günden güne sıklaşması ve devlet başkanının, komünistlerin sol kanatta ağır basmamaları için ülkenin ihtilâlci güçlerini çevresine toplaması zorunluğu sebebiyle tarafsızlık siyasetinin devam ettirilmesi güçleşti.
Bu yüzden 1963 aralığında Kamboç A.B.D.’nin İktisadî ve malî yardımından (yılda 30 milyon dolar) vaz geçerek yerine Kıta Çin’inden (1964’te iki fabrika ve bir havaalanı inşası, 22 000 kişinin silâhlandırılması), Sovyet Rusya’dan ve Fransa’dan yardım almaya başladı.
Fransa-Kamboç ilişkileri, bir işbirliği anlaşması imzalanmasıyla Fransa’nın 160 milyon frank borç vermesiyle (temmuz 1964), özellikle de general de Gaulle’ün Kamboç seyahatiyle (ağustos-eylül 1966) sıklaştı.
Aslında, devlet başkanının temel hedeflerinden ikisi başarısızlıkla sonuçlandı; çünkü kamboç sınırlarını Fransa dışında büyük devletlerin hiç biri tanımadı (nisan 1966’da Preah Vhiear’a yeni bir Tayland saldırısı) ve Kamboç’un tarafsızlığı, Vietkong’a yaptığı yardımla bozuldu.
Ama çok önemli bir sonuç sağlandı: Kamboç, Vietnam’ı altüst eden savaşa sürüklenmedi ve bu sayede, İktisadî ve sosyal düzenini geliştirmeye devam edebildi.
Halk Sosyalist birliğinin 14 eylül 1966 seçimlerinde bütün milletvekilliklerini kazanması Norodom Sihanuk’un işini kolaylaştırdı.
Devlet başkanı, Halk Sosyalist birliği içinde kurduğu «karşı hükûmet»e yapıcı tenkitleriyle iktidardakiler! uyarmak görevini verdi.
İktidarın faaliyeti enerjik ve ustaca olmalıydı.
1967 Nisanında, Norodom Sihanuk’un «Kızıl khmerler» diye adlandırdığı komünist grupların Battambang bölgesine silahlı müdahaleleri, ülkenin hâlâ büyük güçlüklerle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu.
Mayısta, devlet başkanı kurduğu «olağanüstü hükûmet»in başına geçti: eylül ayında, çin etkisini desteklemekle suçlanan iki bakanı görevden uzaklaştırdı ve yirmi kadar gazeteyi kapattı; bu arada, A. B.D.’yi, ülkesine karşı saldırgan niyetler beslemekle suçlamaya devam etti.
1 Mayısta başlayan amerikan ve güney vietnam birliklerinin ortak saldırısı «Fish Hook» adıyla anılan Kampang Çam eyaletine yönelmişti.
Bu harekâta general Robert Shoemaker komutasındaki 8 000 asker katıldı. Amaç komünist askerî karargâhını bulmak ve yok etmekti.
Kamboç hükümeti harekete geçerek amerikan saldırısını kınadı ve bunun Kamboç’un bütünlüğünün ihlâli olduğunu bildirdi.
6 Mayısta 50 000 kişiye çıkarılan amerikan ve güney vietnam birlikleri üç yeni saldırıya geçti.
1 000’e yakın vietkonglu ve kuzey vietnamlı asker Neoh Luong’u, sonra da Koki Thom kasabasını ele geçirdi.
Komboç başkentine giden dar bir geçidi teşkil eden bu kasabayı amerikan kuvvetleri 7 mayısta geri aldı.
Bununla birlikte Vietkong Krati ve Senmonorom şehirlerini ele geçirdi.
Bunun üzerine Güney Vietnam ile Amerika’ya ait 90 nehir gambotu Kamboç sahillerini abluka altına aldı.
Neak Luong geri alındı, hava ve deniz kuvvetlerinin yardımıyla 2 000 güney vietnamlı askerle 9 000’den fazla mülteci kurtarıldı. Amerikan ve güney vietnam savaş gemileri iki gün sonra Kompongsom ile Güney Vietnam sınırları arasındaki kıyılarda devriye gezmeye başladı.
Bundan sonra amerikan birlikleri tarafından desteklenen 2 500 kişilik bir güney vietnam ordusu 20 mayısta Mondokiri’ye girdi ve bu yeni hareket sonunda Komboç’taki güney vietnam ordusu 40 000 kişiye yükseldi.
27 Mayısta yaptığı bir basın toplantısında Sambor 30 hazirana kadar ülkenin idaresini yeniden ele alamadığı taktirde Amerika hükümetinden kuvvetlerini Komboç’tan çekmemesini isteyeceğini bildirdi.
Mayısın ikinci yarısında vietkong ve kuzey vietnam birlikleri Laotian’dan Kongong Çam’a kadar olan bölgede kontrolü ele geçirdi.
27 Mayısta Prez Veng düştü, fakat iki gün süren şiddetli sokak savaşlarından sonra şehir yeniden ele geçirildi.
Bunun üzerine Kamboç hükümeti genel seferberlik ilân etti.
Kuzey Vietnamlılarla Vietkong’un desteklediği .Sihanuk’a karşı olan kuvvetler Kamboç’un büyük bir kısmına hâkim oldular.
Fnemponh vietkong kuvvetleri tarafından sarıldı ve bunun sonucunda haziran şonuna doğru Kamboç’un kuzey eyaletleriyle güneybatı bölgelerinin birçok kısmı komünistlerin kontrolü altına girdi.
Bu sırada 2 temmuzda general Leon Nol başkanlığında yeni Kamboç kabinesi kuruldu.
Prens Siri Matak’ın durumunu güçlendirmek amacını güden bu hükümette general Lon İçişleri bakanlığını üzerine aldı.
Bu arada komünist birlikleri savaşmaya devam ediyor ve İktisadî durumu büsbütün bozmak amacıyla saldırılarını fabrikalara yöneltiyorlardı.
Bu arada Güney Vietnam üe Tayland arasında görüşmeler başlamıştı.
İki devlet Kamboç’a komünist saldırısı devam ettiği taktirde bu devletle bir askerî ittifak yapacaklarını bildirdiler.
Bunun üzerine general Lon 22 temmuzda Bangkok’a gitti, fakat Tayland diğer asya ülkeleriyle yeni bir savunma paktı yapacakları söylentisini yalanladı.
Daha sonra Amerika ve Güney Kore ile Kamboç arasında siyasi ilişkiler yeniden kuruldu.
