Karaz Höyük | Arkeoloji Bilimi |

Karaz Höyük Erzurum  ilinin 16 km kuzeybatısında höyük.

1942 ve 1944 yıllarında H. Z. Koşay ve K. Turfan tarafından kazıldı. Höyüğün yüksekliği 16 m, çapı 200 m’dir.

Toprak taşımak ve kerpiç kesmek amacıyla tahrip edilmiştir. Bu sebeple üst tabakalarının stratigrafisi tespit edilemedi.

Yapılan ilk sondajlarda, kalınlığı 5 m olan en üst katta, osmanlı, selçuk ve bizans evreleri görüldü.

Tespit edilen 1,5 m kalınlığındaki bizans katından sonra açılan kademeli tranşede çok kalın olan bakır çağı katı bulundu.

15 m eninde, 50 m uzunluğunda olan bu kuzey sondajında, tepeden itibaren 9 yapı katı tespit edildi.

Ana toprağa kesinlikle inilmediğinden yapı katı sayısının daha fazla olması ihtimali vardır.

Kazıda çıkarılan evler genellikle taş temel üzerine kerpiçten ve dikdörtgen bir plana sahiptir.

Bütün kazı alanında, yalnız iki çocuk ile bir yetişkin insan iskeletine rastlandı; bunlar değişik yönlerde ve dizleri hafifçe bükük olarak gömülüdür, iskeletlerin devirleri tam olarak tespit edilemedi.

Karaz’ın her katında bol miktarda obsidiene rastlanıldı.

Maden eserler kalkolitik katta az, bakır çağ iskânında bol miktarda ele geçirildi.

Karaz çanak çömleği iki grupta incelenir.

Kalkolitik çağa ait geniş şerit kabartmalı veya oluklu, düz kırmızı, düz siyah renkli çanak çömlek, ilk grup çanak çömlek Alişar Alacahöyük bakır çağında olduğu gibi, yuvarlak karınlı, dar ve yuvarlak dipli olduğu halde, ikinci gruptakiler yüksek boyunlu, karınları dirsekli, ağız kenarları dışa doğru profillidir.

M. ö. 3 bin yıla kadar inen bakır çağı eserlerini kapsayan Karaz kültürü, İran Azerbeycanında Rumiye gölü batısında, Geytepe’deki bazı höyüklerle benzerlik gösterir.

Araş nehrinin sağ kıyısında yapılan kazılarda ve İğdır’ın karşısında da aynı tip eserler bulundu.

Dr. W. Lamp, Karaz kültürünün Azerbeycan ve Kafkasya kültürleri ile ilişkileri olduğunu, Filistin’deki Kirbet Kerak buluntuları ile  benzerlik gösterdiğini söyler.

Prof. K. Kökten, kuzey doğu Anadolu’da yaptığı incelemelerde Karaz tipi seramiğin görüldüğünü kaydeder.

İngiliz Arkeoloji enstitüsü adına yapılan araştırmalarda Karaz kültürünün Antitoros eteklerine kadar yayıldığı anlaşıldı.