Kataliz Nedir,Ne Demek | Kimya Bilgileri |

Kataliz Nedir,Normal sıcaklıkta hidrojen ve oksijen karışımına daldırılan bir platin süngeri parçası, karışımla temas edince, su buharı oluşumuna yol açar. Bu bir kataliz örneğidir.

Olaydan sonra hiç bir değişikliğe uğramadan ele geçen platin süngerine tepkimenin katalizörü denir.

Katalizör, yukarıdaki örnekte olduğu gibi, tepkimedeki maddelerden ayrı bir faz meydana getirebilir (heterogen kataliz); fakat katalizör ile tepkimeye giren maddeler aynı fazda bulunabilir (homogen kataliz).

Gerek kataliz olayına gerekse katalizörlere pek çok örnek gösterilebilir (msl. madenler, oksitler, halojenürler, sülfürler v.b. heterogen kataliz için, su buharı, birçok iyon H+ ve OH- iyonları] homogen kataliz İçin kullanılır).

Bir katalitik etkiden etkilenmeyen herhangi bir kimyasal tepkime belki de yoktur.

Sanayide, birçok sentez işleminde katalizin önemli uygulamaları yapılmaktadır: sülfürik asit, amonyak gazı, nitrik asit elde edilişinde ve birçok organik maddenin hazırlanışında katalizden yararlanılmaktadır.

Katalitik etkinin genel özellikleri şunlardır:

1.katalizör çok az miktarda kullanılır; bu özellik özellikle heterogen kataliz için geçerlidir.

2. katalizör tepkimeye katılmadığı için olayın sonunda hiç bir değişikliğe uğramaz.

3. tepkinin bir kimyasal dengeyle sınırladığı hallerde katalizör, enerji sağlamadığı için denge durumunu değiştirmez, yalnızca dengeye daha çabuk ulaşılmasını sağlar, her iki tersinir tepkimeyi de hızlandırır.

4. başlangıç karışımından yararlanarak değişik tepkimelerin meydana geldiği hallerde, katalizör karışımı belirli bir yöne yönelir.

Mesela CO ve H2 karışımında indirgenmiş nikel katalizör kullanıldığı zaman metan elde edilir.

Temel maddesi demir olan bir katalizörle ise sentetik bir akaryakıt elde edilir.

Katalizör olarak çinko oksit kullanıldığı hallerde ise metil alkol elde edilir v.b.kataliz mekanizmasi.

Homogen kataliz

Eskiden beri kabul edildiğine göre, katalizör etkin maddelerle birleşerek bazı kararsız kimyasal maddeler meydana getirir ve bunların derhal ayrışmasıyla son ürünler meydana gelir, katalizör ise yeniden eski haline dönüşür.

Bugünkü anlayışa göre, birçok halde, katalizörün tepkimeyi oluşturan maddelerden yalnız birini etkinleştirmekte yararlı olduğu kabul edilmektedir.

Heterogen kataliz

Bazı hallerde katalizörün kararsız bir ara-ürün meydana getirdiği ileri sürülmekteyse de, en çok rastlanan etkime şeklinin, ayıraçların katalizör tarafından soğurulması olduğu sanılmaktadır, özel bir tip meydana getiren ve etkinleştirici veya ayrıştırma özellikleri olan bu soğurma şekli, ancak katalizörün etkin merkezler adı verilen bazı yerlerinde meydana gelir.

Bu noktalar bir katalizör zehiri tarafından tahrip edilebilir, bunun sonucu katalizörün etkisi azalır ve hatta yok olabilir.