Kibrit | Ansiklopedik Bilgi |
Kibrit,Kibrit ucu, kükürt (S) ve oksitleyici olarak potasyum klorattan (KClO3) oluşur. Potasyum klorat kükürtün yanmasını sağlayan oksijeni veren maddedir. Ayrıca sürtünmeyi arttırcı çok ince cam tozu ve bu karışımı bir arada tutacak bağlayıcı olarak tutkal veya nişasta kullanılır.
Kibrit çöpü; ağaçtan elde edilen ahşap materyalin kibrit çöpü boyutlarına getirilip yanmayı kolaylaştırmak için parafin emdirilmesi ile hazırlanır. Hazırlanan bu çöplere kükürt ve potasyum klorat karışımı tutkal yardımıyla tutturulur.
Kibrit ucunun sürtüldüğü kibrit kutusunun yan yüzeyleri kırmızı fosfor (P), cam tozu ve bağlayıcıdan oluşmaktadır…
Kibritin Tarihçesi
Kibrit, 1809’da İngiliz bilimadamları tarafından icat edildi. Bu küçücük âlet, sadece uçlarından biri, içinde potasyum klorat bulunan bir karışıma batırılmış küçük bir kükürtlü tahta parçasından ibaretti. Tutuşturmak için yoğun sülfürik aside daldırmak gerekiyordu. Bu da tehlikeli ve oyalayıcı bir işti.
Kullanılışı daha basit olan ilk kibrit (1831) yılında, Dole’de, on dokuz yaşındaki genç bir Fransız öğrencisi olan Charles Sauria tarafından geliştirildi. Sauria bu karışıma, en basit sürtünmeyle alev alıveren beyaz fosfor katmayı akıl etti. Daha sonra, İsveç’te, çakma yerine sürülen bir başka karışıma kırmızı fosfor katıldı ve kibritin ucunda sadece potasyum klorat kaldı, böylece İsveç kibriti bulunmuş oldu.
Türkiye’de 1929 yılına kadar kibrit imalatı yoktu; avrupa ülkelerinden ithal edilirdi. 1 Haziran 1929 tarihinde, bir kanunla kibritin yapılması, ithali ve satışı Tekel Genel müdürlüğünün (inhisarlar Umum müdürlüğü) tekeline verildi, ilk kibrit fabrikası İstanbul’da Büyükdere-Bahçeköy asfaltı üzerinde eski bir bira fabrikası arazisinde kuruldu (1932). 30 Ocak 1952 tarihinden itibaren kibrit yapımı, ithali ve satışı serbest bırakıldı. Tekel Kibrit fabrikasının yanı sıra özel teşebbüs tarafından kibrit fabrikaları açıldı (1956).
Tekel Kibrit fabrikasının kibrit üretim miktarı 1932 yılından 1970 yılına kadar hızlı bir artış gösterdi. Fabrika ilk yıl, içinde 5 000 kutu bulunan 10 731 sandık kibrit imal etti. Bu miktar 1970 yılında 83 044’e ulaştı. özel teşebbüs tarafından kurulan iki kibrit fabrikasının kuruluş yıllarındaki yıllık üretim kapasiteleri, 5 000 kutuluk sandık hesabıyla 74 000 sandıktır. Kibrit sanayiinin başlıca hammaddeleri olan maddelerin bir kısmı yurt içinden, bir kısmı dışarıdaa ithal edilir. Tekel’in Büyükdere Kibrit fabrikasında çalışan işçi sayısı 560’tı (1971).