Kıptiler Kimlerdir | Kültür,Tarih,Halklar|
Kıptiler Hakkında Bilgi,Kıptiler Kimlerdir,Mısır’da yaşayan eski halk.
Kıptilerin Tarihi
Avrupa kaynakları bu kelimenin koptos veya jacobites kelimesinin bozulmuş bir biçimi olduğunu yazar.
Bir kıpti yazmasına göre, çocuklarını sünnet ettiren Mısırlılara, Yunanlılar koptos («kesilmiş») derlerdi.
Bugün Kıpt kelimesinin aykıptıos’un («mısırlı») bozulmuş bir şekli olduğu kabul edilmektedir.
Bu bakımdan Kiptiler Mısır’ın en eski halkıdır.
Ptolemaios’lar, Roma, sonra da Bizans imparatorluğu tarafından yönetilen Kıptiler, Bizans’ta yüksek memurluklarda bulundular.
Fakat Bizanslıların kötü davranmaları üzerine Arapları kurtarıcı gibi karşıladılar (640).
Yakubi olarak cizye vermekle yetindiler. Bu yüzden kiliselerine sahip olma hakkını kazandılar; mali işlerde görev aldılar.
Bununla birlikte halife Ömer zamanında Kıptilerin yeni kilise yapmaları ve eskilerini onarmaları yasaklandı.
Emeviler çağında bu kiliselerin çoğu camiye çevrildi; Kıptiler emevi yönetimine karşı ayaklandılar (725).
Bu ayaklanmayı 739, 750, 752, 767 ve 713’teki ayaklanmalar takip etti.
Aşağı Mısır’daki Başmuriler de kıpti isyanını desteklediler (829-830).
İsyanlar kısa bir süre sonra bastırıldı. Suriye’de bulunan halife Memun, Mısır’a gitmeye zorlandığı zaman Kiptiler yeniden isyan ettiler.
Halife, yanında bulunan patrik Tel Mahre’li Dionysios’u asileri yatıştırmakla görevlendirdi.
Başmuriler boyun eğmek istemediklerinden, Afşin, isyanı sert bir şekilde bastırdı, isyancıların bir kısmı Bağdat’a gönderildi.
Bu, Kıptilerin son başkaldırması oldu; köylerde müslümanlar çoğunluğu elde ettiler.
İhşidiler zamanında yeniden rahata kavuşan Kıptilere Fatımiler zamanında hiç bir hak verilmedi.
Eyyubiler kiliselerin gelirini de kestiler.
Memlukların yönetimi sırasında (1250-1517) gelirleri kesilen kilise ve manastırlar bakımsızlıktan yıkılmaya başladı; kıpti nüfusu azaldı ve kıpti dili ortadan kalktı.
Osmanlılar zamanında kiliselerin onarımına ve yeniden yapılmasına izin verildi.
Osmanlı hükümeti kıpti patriğiyle iyi ilişkiler kurarak patriğin Habeşistan ile gizli ilişkiler kurmasına engel olmak istedi.
Kıpti patrikliği 1442’de Floransa konsiline katıldı.
Kıpti kilisesi 150 yıl kadar süreyle Roma’ya bağlılığını korudu.
1582’de Memphis konsili toplandı; fakat kıpti kilisesi osmanlı valilerinin yardımını kazanmak için Roma ile bütün ilişkilerini kestiğinden halk buna ilgi duymadı.
Osmanlı yönetimi sırasında özellikle maliye dairesinde görev alan Kıptiler, çarptırıldıkları para cezalarını ödemeyince kiliseleri kapatıldı.
Osmanlı valileri cizyeye tabi kimselerin ödemek zorunda oldukları vergiler dışında Kıptilerden para almadılarsa da, XVIII. yy.ın ilk yarısında cizyenin miktarını arttırdılar.
1798’de Mısır’a giren general Bonaparte Kıptilerin beyaz sarık sarmalarını ve ramazanda açıkça oruç yemelerini yasak etti. Onlara yeni bir vergi sistemi uyguladı; bir kısmını orduya aldı.
Fransızlar Mısır’dan ayrıldıktan sonra müslümanlar Kıptilere iyi davrandılar.
Bir süre sonra azınlıkta kalan Kıptiler Müslümanlığı kabul etmek zorunda kaldılar.
Bunun ana sebebi zulüm ve baskı değil, İslam şeriatının hıristiyanlara yüklediği mali yükümlülüktü.