Kızılhaç | Ansiklopedik Bilgi |
Kızılhaç 1863’te Solferino savaşında (1859) kendi hallerine bırakılan yaralılar karşısında dehşete kapılan cenevreli Henri Dunant tarafından kuruldu. Yurttaşlarından Moynier, Appia, Maunoin ve general Dufour adlı dört kişinin de yardımlarıyla Dunant, Birinci Cenevre sözleşmesini hazırladı ve bunu hükümetlere kabul ettirdi.
Sözleşmeye göre savaş zamanında, her milletten yaralıların tedavisi sağlanıyor ve bunların hastane personeliyle birlikte, Kızılhaç amblemi altında güvenlikleri sağlanıyordu. (Bu amblem müslüman ülkelerde kızıl bir ay,İran’da kızıl bir aslanla bir güneş, hıristiyan ülkelerde ise beyaz fon üzerinde bir kızıl haç’tır.)
Sürekli olarak Cenevre’de bulunan eski beşler komitesinin bugün on sekiz üyesi vardır ve Milletlerarası. Kızılhaç komitesi adını taşımaktadır. Bu komite tarafsızlığı bütün devletlerce tanınmış olan İsviçre devletine mensup vatandaşlardan kuruludur.
Bunda amaç, savaşçılara eşit bir güven duygusu vermek, imzaladıkları ve savaşı İnsani bir hale sokmayı hedef tutan Cenevre sözleşmelerine taraf tutma şüphesine meydan vermeyecek şekilde saygı göstermelerini sağlamaktır.
1864’teki Milletlerarası Birinci sözleşmeden sonra üç sözleşme daha yapılmıştır: 1899 Sözleşmesi, kapsamanı genişleterek kara ordularının yararlandığı tedavi imkanlarını deniz kuvvetlerine de teşmil eder; 1929 Sözleşmesi esaret hayatının sıkıntılarını gidermeye çalışır.
1949 Sözleşmesi de, bir savaş halinde sivil halkı (kadınlar, çocuklar, yaşlılar) korur, canavarlıkları, cinayetleri, işkenceleri, eziyetleri rehin almaları,’ misilleme tedbirlerini, toplu eziyetleri, sürgünleri, zor altında çalıştırmayı, yargısız verilen idam cezalarını yasaklar, gizli direnme birliklerine de düzenli savaşçılar gibi muamele edilmesini öngörür.
Milletlerarası Kızılhaç Komitesinin bu dört sözleşmede belirtilenlerden başka görevleri de vardır: savaşların ateş etmeyecekleri tarafsız bölgeler kurulması, sivillerin askeri bombardımanlardan korunması, iç savaşlarda siyasi tutukluların himayesi, toplama kampları yönetiminin bir tüzüğe bağlanması v.b. Hatta, atom silahlarının, «H» bombasının ve kütle halinde yokedici diğer silahların yapım veya kullanılmasında, Milletlerarası Kızılhaç komitesi tarafından kontrol edilen bir sözleşmeyle yasaklanması düşünülebilir.
1863’te Milletlerarası Kızılhaç komitesi kurulduğu zaman, bu komitenin yaptığı çağrıya uyularak birçok ülkede her şeyden önce yaralı askerlerin bakımlarını sağlamak üzere milli kızılhaç dernekleri kuruldu. Bu dernekler, savaş sırasında etkili bir şekilde görev yaptı. Barış dönemlerinde de bu dernekler şüphesiz ortadan kalkamazdı.
Nitekim bu devrelerde demekler sosyal hekimlik düzeyinde karşılıklı yardım ve hayırseverlik faaliyetiyle, afet ve felaket hallerinde de milli ve milletlerarası yardımlaşma çalışmalarını geliştirdiler.
Dernekler, kendilerini birleştiren bağları daha da kuvvetlendirmek, Amerika Birleşik devletlerinin teşvikiyle Kızılhaç Dernekleri birliği adını taşıyan ve merkezi Cenevre’de olan bir federasyon kurdular.
Bu federasyonun yürütme komitesi, on beş kadar birliğin delegeleri arasından seçilir; komite başkanının yardımcısı olan genel sekreterin emrinde bir sekreterlik bürosu vardır. Milli derneklerin başkanları, iki yılda bir toplanarak ortak meselelerini birlikte incelerler.
Milletlerarası Kızılhaç komitesi ve Kızılhaç Dernekleri birliği tarafından takip edilen amaçların aynı oluşu, aralarındaki işbirliği ve anlaşmanın devamını sağlamıştır. Dokuz üyeden kurulu sürekli bir komisyon, çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemek, çözmek ve bunlara hakemlik etmekle görevlidir.
Tümü Milletlerarası Kızılhaç teşkilatını meydana getiren üyeler her dört yılda bir Milletlerarası Kızılhaç konferansında biraraya gelir.
Milletlerarası komite, Demekler birliği, Daimi komisyon, milli derneklerin ve nihayet Cenevre sözleşmesine imza koyan hükümetlerin temsilcileri bu konferansa katılır.
Bu konferans Milletlerarası kızılhaçın en yüksek mahkemesi durumundadır; kendi tüzüğü, yönetmeliği ve kanunları vardır; kararlar verir, tavsiye ve tekliflerde bulunur, adından ve görevinden bekleneni manevi bir otoriteyle, dünyadaki faaliyetinin anahatlarını tespit eder.
Kızılhaç, esasında, siyaset dışında ve tarafsız bir teşkilattır. Bir rejimin meşru olup olmadığına bakmaz; belirli sınırlar içinde fiilen hâkimiyetini sürdüren ve Kızılhaçı kabul etmiş olan her hükümetle çalışır.
Ayrıca, dinle ilişkili bir yanı da yoktur. Mutsuzlara yardım için milletlerarası dayanışma, şüphesiz ki Milletlerarası kızılhaçın en belirli niteliklerinden biridir.
Dernekleri birbirine bağlayan kadeşlik duyguları, özellikle bunlardan birinin ülkesi bir felakete uğradığı ve bu ülkenin milli derneği elindeki imkanlarla bunun altından kalkamadığı zamanlarda kendini gösterir.
O zaman birliğe bir çağrıda bulunulur; birlik en kısa zamanda yapılacak yardımların cinsini yerinde tespit etmek üzere felaket yerine bir delegesini gönderir, o da birlik üyelerine, kendilerinden neler istendiği hakkında hemen bilgi verir. Bunlar battaniyeler, barınaklar, elbiseler, ilaçlar ve para gibi şeyler olabilir.
Üyelerden her biri, kendi imkanlarına göre ortak yardım işine katkıda bulunur. Birlik ve Milletlerarası komite de ellerindeki imkanlarla yardım işine katılır.
Kızılhaç yalnız maddi yardımda bulunan, yaraları saran veya acıları dindiren bir teşkilat değildir; onun manevi bir yanı da vardır.
Kızılhaç basit bir dernek de değildir; başkalarını düşünmeye, hoşgörüye, bencil davranmaya, mutsuzlara ve talihsizlere karşı üstüne düşen sosyal görevleri yerine gelmeye söz vermiş olan bir çeşit hayır demeğidir.
Dünya üzerinde 130 milyon kişiyi bünyesinde toplayan Kızılhaç, ayrıca milletlerarası anlaşma teşebbüslerinin en güzel başarılarından biridir. Barış alanında güçlü bir etkinliği vardır.
