Küçüm Han Kimdir,Hayatı | Biyografi,Tarih |

Küçüm Han Kimdir Son Sibirya Türk hanı (öl. 1601?).

Sibirya hanlığına, Bozkır Kazakları ile yaptığı baskınlar sonucu geçti (1563).

Küçüm Han Hayatı

Sibirya’da daha önce, bulunan İslâm dini, Küçüm Han zamanında yayıldı ve İslâm kültürü yerleşti.

Küçüm Han İslâmlığın yayılması için, Buhara hâkimi aracılığıyla şeyhler getirtti.

Rusların Sibirya’ya doğru ilerlemelerini önlemek için, mücadele etti. Bu sıralarda, hıristiyan bir türk ailesi olan Stroganovlar, sanayici olarak teşkilâtlanıyorlardı.

Bu ailenin yetkilerini Moskova çarlığı da kabul edince, Sibirya’ya doğru yayılmaya ve bu bölgede silâhlı koruyucuların bulunduğu şehir ve kaleler kurmaya başladılar.

Ruslar, yapılan baskılar sonucu ayaklanan, yerli türk ve fin-ugur kabilelerine karşı, Stroganovlara doğuya doğru yayılma ve askerî harekâta girişme izni verdiler.

Bu arada rus merkezî hükümetinin sert tedbirlerinden kaçan 6 000 kadar rus kazağı, Stroganovların silâhlandırmasıyla doğuya sefere gönderildi (1577); ancak bu harekât başarılı olmadı.

Rus kuvvetlerinin de katılmasıyla Tura ırmağı kıyısında yapılan ikinci savaş (1580), Sibirya Türklerine karşı ilk rus seferi oldu.

Küçüm Han, hanlığa geçtiği ilk yıllarda, Rus devletine karşı eşit ve bağımsız durumdayken, 1572’de belirli bir vergi vermeye razı oldu.

Ancak, iki yıl sonra Küçüm Hanın kardeşi Muhammed Kul, rus elçisini öldürünce (1574), savaştan kaçınamadı.

Muhammed Kul beş günlük bir savaş sonunda geri çekildi ve Karaca şehri Rus Kazaklarının eline geçti.

Kazaklar Küçüm Hanın çekilmek zorunda kaldığı, hanlığın merkezi Iskir şehrini de aldılar (1581); ancak burada tutunamayacaklarını anlayarak Moskova’dan yardım istediler (1582).

Aynı yıl, Muhammed Kul esir edilerek Moskova’ya yollandı. Bu sıralarda, pusuda bekleyen Küçüm Han, kazakları kılıçtan geçirerek iskir’i geri aldı (1584).

Ülkesini yeniden düzenlemeğe çalışırken Ruslar yeni kuvvetlerle, önce Tümen ve Tura ırmaklarının birleştiği yerde, Sibirya’daki ilk rus şehri Tümen’i (1568), ertesi yıl yeni kuvvetlerle, Iskir’in birkaç km yakınında, Tobol ve Obi ırmaklarının birleştiği yerde Tobol şehrini kurdular ve Tobol’u bölgenin yönetim merkezi yaptılar (1590).

Küçüm Han, Tobol’u almak için, başarısız saldırılarda bulundu; Ruslar, Küçüm Hanın iki karısı ve oğlunu esir ettiler (1591) ve bölgede bulunan fin – uğur kabilelerini hâkimiyet altına alarak beylerini sürdüler, bir kısmını öldürdüler; ancak Küçüm Han tehlikeli olmakta devam etti.

Rusların yaptıkları yeni bir sefer sonucunda (1598), Küçüm Hanın kardeşi, oğlu ye torunları esir edildi; bütün taraftarları öldürüldü.

Oğlu Ali ile birlikte kaçmayı başaran Küçüm Han, Ruslar tarafından yapılan davete ve yaşına rağmen esirliği kabul etmeyerek Obi ırmağının kuzeyine doğru gitti.

Mangutlar arasına çekildi ve orada öldü (1601 ?).

Oğlu alî, Nogaylar ve Kalmuklardan yardım görerek, kardeşi İşim ile birlikte 1665 yılına kadar mücadele etti,.