Kurtuluş Savaşında Çorum | Kurtuluş Savaşı Tarihi |
Kurtuluş Savaşında Çorum Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa Haziran 1919’da Çorum’a gitti. Paşa, bölge ileri gelenleriyle bir toplantı yaptı ve Kuva-yı Milliye çalışmalarının amacını anlatarak yöneticilerin etkisini kırmaya çalıştı.
Bu tarihten sonra,
Çorum’da Kuva-yı Milliye çalışmaları hızlandı.
Sivas Kongresi’nden sonra Vali Muhittin Paşa Kuva-yı Milliye’ce tutuklandı.
Çorum’da Velipaşaoğlu Şevket Bey yönetiminde bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.
Haziran 1920’de başlayan Çapanoğlu Ayaklanması’nın yanısıra, Çorum bölgesini tedirgin eden ikinci olay, Pontusçularin zaman zaman düzenlediği silâhlı saldırılardı.
Atatürk, bu durumu Nutuk’ta şöyle anlatır.
“…1840 yılından beri, yani üç çeyrek yüzyıldan beri, Rize’den İstanbul İstanbul Boğazı’na değin Anadolu’nun Karadeniz Bölgesinde eski Yunanlılığın dirilmesi için çalışan bir Rum göçmenlerinden Rahip Klematyos (Klematios) adında biri, ilk Pontus toplantı ocağını İnebolu’da, bugün de halkın “Manastır’’dediği bir tepede kurmuştu.
Bu teşkilat üyeleri, zaman zaman, ayrı ayrı hudut çeteleri kurarak çalışıyorlardı.
Genel savaş sırasında dışardan gönderilip dağıtılan silâh, cephane, bomba ve makineli tüfeklerle Samsun, Çarşamba, Bafra ve Erbaa Rum köyleri sanki bir silâh deposu durumuna gelmişti.
Kimi yabancı hükümetler, Pontus’un kurulmasına yardım edeceklerine söz verdiler.
Samsun ve dolaylarındaki Rumların sayısını artırmak için de Rusya’daki Rum ve Ermenileri Batum’da topladılar.
Onları, Türk Kafkas ordularından alınarak, Batum’da depo edilen silâhlarla donatıp, kıyılarımıza çıkarmaya başladılar.
Çetecilik etmek üzere, kıyılarımıza çıkarılabilecek birkaç bin Rum’u Sohum’da topladılar, başlarına da Haralambos adında bir adam verdiler.
Batum’da toplananların da Haralambos’un yanındakilere katılmaları sağlanıyordu.
Bunları, Samsun’daki kimi yabancı temsilciler koruyor ve silâhlandırıyordu.
Kıyılarımıza çıkan bu çeteler göçmenleri besleme süsü verilerek yabancı hükümetlerce yedirilip giydiriliyordu.
Yabancı Kızılhaç kurulları arasında gelen subayların da teşkilât kurmak, çeteleri askerlik yönünden eğitmek ve gelecekteki Pontus hükümetinin temelini atmakla görevlendirdikleri anlaşılıyordu.
19 Temmuz 1920’de de Batum’da, Karadeniz, Kafkas, Güney Rusya Rumları Pontus meselesi ile ilgili bir kurultay topladılar.
Bu kurultayın andırışı (muhtıra), üyelerden birinin aracılığıyla İstanbul’daki Rum Patrikliğine gönderildi.
Pontusçular, 1920 yılı sonlarına doğru çalışmalarını büsbütün artırarak iyice ortaya çıktılar.
Bizi, sıkı önlemler almak zorunda bıraktılar.
Dağlarda kurulan Pontus teşkilâtları şöyleydi:
a) Birtakım elebaşılar yönetiminde silâhlı ve savaşçı kuvvetler.
b) Bunların beslenmesini sağlayan Pontus halkı.
c) Yönetim ve kolluk kurulları ile kentlerden ve köylerden yiyecek sağlamakla görevli ulaştırma kolları.
Çetelerin çatışma bölgeleri ayrılmıştı.
Pontus haydutlarının kuvveti, başlangıçta 6.000-7.000 silâhlı idi. Daha sonra her yerden katılanlarla 25.000’i buldu. Bu kuvvet, ufak birliklere ayrılarak çeşitli yerlerde barınıyordu.
Cemil Cahit (Toydemir) Bey komutasındaki 3. Kolordu ile 15. Kolordu’ya bağlı birliklerin şiddetli baskınları sonucunda Çorum ve çevresindeki Pontusçular tesirsiz hale getirildi.