Kurtuluş Savaşında Elazığ | Kurtuluş Savaşı Tarihi |
Kurtuluş Savaşında Elazığ Mustafa Kemal’in Milli Mücadele hazırlıklarına başladığı günlerde, Damad Ferit Paşa Hükümeti, Elazığ Valisi Ali Şeydi Bey’i görevinden aldı.
O da yerine Hulusi Bey’i vekil bırakarak İstanbul’a gitti.
Hulusi Bey, göreve başladığı ilk günlerde Mustafa Kemal’den şifreli bir telgraf aldı.
Mustafa Kemal’in başka pek çok il ve sancağın yöneticisine de çektiği bu telgrafta, vilayetteki genel durumla ilgili sorular yer alıyor, varsa millî direniş teşkilâtları ile ilgili bilgi isteniyordu.
Hulusi Bey, 18 Haziran 1919 tarihli telgrafında Mustafa Kemal’in istediği bilgilere ilişkin şu cevabı verdi:
Üçüncü Ordu Müfettişliği’ne,
Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin burada bir şubesi mevcut olup, memleketin ileri gelenleri ve eşraf, bu sıralarda Erzurum, Sivas, Diyarbakır ile ilişki kurmaktadır.
Bundan başka, itilaf ve Hürriyet, Sulh ve Selamet Fırkaları ile Kurt Teali Cemiyeti’nin birer şubeleri ve Muallimin Cemiyeti namıyla da ayrıca kurulmuş bir dernek bulunduğu arz olunur.”
Vali Vekili Hulusi Bey’in sözünü ettiği Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin merkezi İstanbul’da idi ve Süleyman Nazif gibi doğulu bazı aydınların önderliğinde kurulmuştu.
Cemiyetin Elazığ şubesi etkin bir çalışma yürütüyor, bu arada Kırmızı Kalem adıyla bir dergi yayınlanıyordu.
Bu arada, Elazığ’da çalışmalarda bulunan teşkilâtların en önemlisi Kürt Teali Cemiyeti idi.
Merkezi İstanbul’da olan ve Diyarbakır’la Bitlis’te de şubeleri bulunan bu cemiyet, görünüşte Doğu Anadolu’nun Ermenileştirilmesini önlemek amacını güdüyordu.
Ancak, teşkilâtın amacı ayrı bir devlet kurmaktı ve İngiltere’nin bölücü çabalarına, ABD Devlet Başkanı Wilson’un Anadolu’da ayrı devletler kurulmasını gerektiren “14 Nokta”sına karşı bir çalışma yürütüyordu.
Nitekim, Ingiltere’nin Musul’daki askeri yöneticisi Mr. Noel’le sıkı bir ilişki içindeydi.
Ayrıca Ermenilerin Elazığ Amerikan Koleji çevresinden de destek bulan çalışmaları gözleniyordu.
Elazığ Vilayeti’nde Ali Galip Olayı da etkin olmuştur.