Kurtuluş Savaşında Kütahya | Kurtuluş Savaşı Tarihi |

Kurtuluş Savaşında Kütahya,30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi günlerinde, Kütahya, bağımsız bir sancaktı.

Mütareke gereğince İtalyanlar Alanyut ve Tavşanlı’ya birer birlikle girdiler.

Daha sonra İngiiizier “demiryolu hatlarını korumak” amacıyla Eskişehir ve Kütahya’ya önemli bir askerî birlik soktular.

Kütahya’daki İngilizler

Binbaşı İsmail Hakkı Bey’in komutasındaki Türk birlikleri 20 Eylül 1919’da Kütahya’ya girince, Kütahya’daki İngiliz bölüğü Eskişehir’e alındı.

Böylece, bölgenin bütün kontrolü Kuva-yı Milliye’nin eline geçmiş oldu.

Bu dönemde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kütahya Şubesi kuruldu.

San Remo Konferarısı’nda Osmanlı Devleti’ne teklif edilen barış antlaşmasının imzalanması için, 22 Haziran 1920’de başlayan Yunan saldırısı Anadolu içlerine doğru gelişmeye başladı.

Kurtuluş Savaşında Kütahyanın Önemi

Demirci’yi alan Yunan birlikleri saldırının hızını kestiler.

Bu duraklamadan yararlanılarak Kütahya Milli Alayfnın kurulması gerçekleştirildi.

Bu sırada Çerkez Ethem de Kütahya’daydı ve Demirci’deki Yunan Ayvalık Tümeni’ne saldırmaya hazırlanıyordu.

Şalgamoğlu Mehmed Ağa’nın başını çektiği Simavlı Kuva-yı Milliye muhalifleri kasabanın dışında mevzilenmiş ve çatışmaya karşı tedbir almışlardı.

Bu durum karşısında, Çerkez Ethem Simav’a doğru harekete geçti.

Direniş kısa sürede kırıldı. Bundan sonra Çerkez Ethem’in güçleri Demirci’de mevzilenen runan tümenini geriye püskürttü.

Bu harekât sırasında, birkaç gün Çerkez Ethem’in elinde kalan Demirci, yeniden Yunanlılarca işgal edildi.

Bu arada, Osmanlı Hükümeti, barış antlaşmasını, uzun direnişlerden sonra, 10 Ağustos 1920’de Sevr’de imzalamak zorunda kaldı.

Anadolu’da kontrolü eline geçiren Büyük Millet Meclisi Hükümeti sözkonusu antlaşmayı reddetti. Bunun üzerine, durdurulmuş olan Yunan harekâtı Ağustos 1920 sonlarında yeniden başladı. Harekete geçen Yunanlılar, 29 Ağustos 1920’de Uşak’ı 3 Eylülde Simav’ı, 5 Eylül’de de Gediz’i işgal ettiler.

Gediz başarısızlığı ve Kuva-yı Seyyare tartışması Çerkez Ethem’le Ankara Hükûmeti’nin arasını açmıştı. Bir süre sonra T.B.M.M. tarafından görevden alındı.

Çerkez Ethem bu karara karşı direnişe geçtiğinden 2 Ocak 1921’de Kütahya’daki düzenli ordu birlikleri Gediz’de bulunan Çerkez Ethem kuvvetlerinin üzerine gönderildi.

Yapılan ilk çatışmalardan sonra Çerkez Ethem’e bağlı birlikler gerilemeye başladı.

5 Ocakta Gediz’i daha fazla savunamayacağını anlayan Çerkez Ethem, kasabayı boşaltarak önce şehrin kuzeyindeki dağlık bölgeye, daha sonra da Simav’a çekildi.

Çerkez Ethem Meselesi

Batı Cephesi’ne bağlı birlikler harekâtı Gediz ilerisinde sürdürmek için hazırlık yaparken 6 Ocak 1921’de Yunanlılar Bursa ve Uşak’tan saldırıya geçtiler.

Bunun üzerine, Gediz’de küçük bir birlik bırakılarak, İnönü ve Dumlupınar mevzilerine dönülmesi kararlaştırıldı.

Bu durumdan yararlanarak Ethem’e bağlı birlikler tekrar Gediz’i ele geçirmek üzereyken, 61. Tümen’e bağlı birlikler yetişti.

Arapşah ve Sazköy kuzeyindeki tepelerde direnen Çerkez Ethem’e bağlı güçleri buralardan söküp attılar.

Böylece, Gediz’e yöneltilen saldırı, bütünüyle ortadan kalktı.

İnönü’deki Yunan saldırısı 10/11 Ocakta durdurulduktan sonra, Batı ve Güney Cephesi komutanlıkları bütün güçleriyle Ethem’in üzerine yürüdüler.

Ethem’e bağlı birlikler Yunan işgal bölgesine geçerek Akhisar, Sındırgı, Manyas bölgelerinde dolaşmaya başladılar.

Çerkez Ethem yanındaki birkaç kişiyle birlikte Yörük Köyü’nde Yunanlılara teslim oldu.Böylece, 24 Ocak 1921’de Çerkez Ethem meselesi halledilmiş oldu.işte bu şartlar altında, Haziran 1921 sonlarında, Yunan Kralı Konstantin’in başkanlığında toplanan Savaş Konseyi, “Afyonkarahisar, Kütahya ve Eskişehir’in işgalini ve Anadolu’daki Türk ordusunun yok edilmesini” kararlaştırdı.

Genel saldırı 10 Temmuz 1921’de Uşak’tan başlatıldı. Aynı gün, Yenişehir, inegöl-Orhaneli ve Hamidiyehanı Yunanlıların eline geçti.

Anadolu’daki Durum

Saldırının dördüncü gününde Yunan birlikleri, ilk hedef olan Afyonkarahisar’a girdiler.

Buraya gelen birliklerin bir bölümü Uşak’tan ilerleyenlerle birleşerek Kütahya’ya yöneldiler ve 16 Temmuzda şehir yakınlarındaki birçok mevziyi ele geçirdiler.

Bunun üzerine Batı Cehpesi Komutanlığı, Kütahya’nın boşaltılması emrini verdi. Yunan tümenleri, Türk birliklerinin boşalttığı Kütahya’yı 17 Temmuz 1921’de ele geçirdiler.

Aynı gün Emet ve Simav da işgal edildi.

Anadolu’daki durumu yakından görmek ve ordunun durumunu yerinde incelemek amacıyla Yunanistan Başbakanı Gunnaris, 26 Temmuzda Kütahya’ya geldi.

Kütahya’dan olumlu intibalarladöndü:28Temmuz 1921’de Yunanistan Kralı Konstantin Savaş Konseyi’ni cephede toplamak üzere Kütahya’ya geldi.

Yapılan durum incelemesinden sonra Yunan Savaş Konseyi Ankara seferinin sürdürülmesini oybirliğiyle kararlaştırdı.

Yunan Küçük Asya Ordusu’nun Eylül 1921 ’de Sakarya’da yenilgiye uğratılmasından sonra Anadolu’daki saldırı insiyatifi Türk ordusunun eline geçti.

1922’nin bahar ayları boyunca sürdürülen kesin saldırı hazırlıkları, Temmuz 1922’de hızlandırıldı.

27/28 Temmuzda Akşehir’deki Başkomutanlık Karargâhı’nda yapılan bir toplantıda Büyük Taarruz adıyla bilinen toplu saldırı hazırlıklarının 15 Ağustosa kadar bitirilmesi karar altına alındı.

Büyük Taarruz’un 26 Ağustos 1922’de başlayacağı üst düzeydeki bütün

komutanlık Karargâhı da, 24 Ağustosta Akşehir’den Afyonkarahisar’ın Şuhud Kasaba-sı’na taşındı.

26 Ağustos sabahı, yarım saat kadar süren yoğun bir topçu ateşinin ardından, Afyonkarahisar bölgesindeki 5., 11., 23. ve 15. tümenler saldırıya geçti.

27 Ağustosta, 4.Kolordu’ya bağlı güçler, Tü^mentepe’yi ele geçirdi ve Türk birlikleri Sincanlı Ovası’na inmeye başladı.

Yunan kuvvetleri Dumlupınar mevzilerine çekilmek zorunda kaldı. 29 Ağustosta Dumlupınar mevzileri de Türk 1. Kolordusunun eline geçti.

30 Ağustos sabahı, yoğun bir topçu desteğiyle 1.Ordu’ya bağlı güçler Adatepe ve Aslıhanlar üzerine saldırıya geçtiler.

Uzun süren çatışmalardan sonra, Yunan ordusu büyük bir yenilgiye uğradı.

Yunanlılar Gediz ve Uşak yönünde hızla geri çekilmeye başladılar.

Aynı gün, Kütahya’ya yürüyen Mürettep Süvari Tümeni, karşısına çıkan bir Yunan menzil alayını yenilgiye uğratarak şehre girdi.

Bunu, 31 Ağustosta gelen 1.Piyade Tümeni ve Meclis Muhafız Taburu takip etti.Böylece, Kütahya, bir yılı aşkın süren Yunan işgalinden kurtulmuş oldu.

Bunu 1 Eylülde Gediz’in, 3 Eylülde de Emet ve Tavşanlı’nın kurtuluşu takip etti.