Kurtuluş Savaşında Uşak | Kurtuluş Savaşı Tarihi |

Kurtuluş Savaşında Uşak,30Ekim 1918 Mondros Mütarekesi günlerinde Uşak, Kütahya Bağımsız Sancağı’na bağlı bir kaza idi.

Kurtuluş Savaşı ve Uşak

Bugün Uşak ili’ne bağlı ilçelerden biri olan Eşme de, aynı dönemde, Aydın Vilayeti’nin Saruhan Sancağı’nın kazalarındandı.

Bölge, bu dönemde merkezi Konya’da bulunan 12. Kolordu’nun kontrolü içindeydi.

Bu kolorduya bağlı 68. Alay’ın karargâhı Uşak’taydı.

Uşak,itilâf devletleri arasındaki anlaşmalarla paylaşılan bölgenin dışında kalmakla birlikte, 15 Mayıs 1919’da başlayan Yunan işgali ertesi, direniş teşkilâtlanması için Uşak’ta da önemü adımlar atıldı.

4-11 Eylül 1919’da yapılan Sivas Kongresi sonunda ise, Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi, Uşak’ta da teşkilâtlanma teşebbüsleri oldu.

Şehirde İbrahim (Tahta-kılıc) Bey’in başkanlığında bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti şubesi kuruldu.

Ayrıca Alaeddin (Tiritoğlu) Bey’in komutasında bir milli milis gücü meydana getirildi.

Askeri teşkilâtlanma milli güçlere dayanılarak daha da geliştirildi ve Yunanlıların toplu saldırısından önce (22 Haziran 1920) Uşak Milli Piyade Taburu ile Uşak Süvari Alayı kuruldu.

Bu birlikler, Heyet-i Temsiliye’ce bölgeyi savunmakla görevlendirilen 23. Tümen’in komutası altında idi.

İşgalin Başlaması

1920 başlarında itilâf devletleri arasında imzalanan ve Osmanlı topraklarını paylaşmayı amaçlayan San Remo Konferansı kararlarını silah zoruyla kabul ettirmek üzere, Yunanlılar 22 Haziran 1920’de toplu bir saldırı başlattılar.

İzmir’deki Yunan birliklerinin bir kolu Bursa yönünde saldırıya geçerek Temmuz başlarında şehri işgal ederken, bir başka kol da İzmir’in doğusuna doğru harekete geçti.

Yunan harekâtının Uşak yakınlarına doğru ilerlemesi üzerine, 23. Tümen Komutanı izzettin (Çalışlar) Bey, İnay Istasyonu’na Uşak’tan bir birlik gönderdi.

Cephe komutanlığı da Simav bölgesinde toplanan Yunan birliklerine saldırıya geçen Kuva-yı Milliye’yi desteklemek üzere bir taburluk gücü Demirci’ye gönderdi.

Böylece Uşak’ta Milli Piyade Taburu ile Milli Süvari Alayı’ndan başka güç kalmadı.

Yunanlılar, Çerkez Ethem komutasındaki Demirci saldırısını iki gün içinde püskürttükten sonra, Alaşehir ve Elvanlar üzerinden Uşak’a doğru harekete geçtiler (28 Ağustos 1920).

Elvanlar’dan yola çıkan bir Yunan yürüyüş kolu Ahmetler’deki Kuva-yı Milliye birliğine saldırdı.

Bu saldırı üzerine, birlikteki askerlerin bir bölümü Karakuyu’ya, bir bölümü de İnay’a çekilmek zorunda kaldı.

Ancak, gerek bu öncü kolun, gerekse Uşak’ı savunmakta olan 23. Tümen’in Yunan saldırısı karşısında direnişi yetersiz kaldı ve Yunanlılar, 29 Ağustosta şehri işgal ettiler.

Uşak, Yunanlıların bundan sonraki harekâtlarında özellikle Sakarya Savaşı ile sonuçlanan Temmuz 1921 harekâtında, işgal güçlerinin başkomutanlık karargâhını üstlendi.

Yunan Küçük Asya Ordusu’nun resmi karargâhı İzmir’de olmakla birlikte,saldırıların birçoğu Uşak’ta planlandı ve buradan başlatıldı.

Uşak’ın Kurtuluşu

Uşak’ın Yunan işgaline girişinin ikinci yılı dolarken, Türk orduları Anadolu’daki Yunan güçlerine karşı son genel bir saldırıya geçtiler.

26 Ağustos 1922’de başlayan bu saldırı sonunda, Türk güçleri, Murat Dağı’nın doğu eteklerinde, Çal Köyü bölgesinde Yunan tümenlerini ağır bir yenilgiye uğrattılar (30 Ağustos 1922).

Buradan kurtulmayı başarabilen Yunan Generali Franko komutasındaki 1 ve 2. tümenler ve Palantras Müfrezesi, Uşak yönünde geri çekilmek isterken Hallaçlar-Kaplangı hattında bir defa daha yenildiler.

Uşak’ın Kapaklar-Kusura Deresi-Elmadağ hattında tutunmaya çalışan General Franko, bunu da başaramadı ve şehri ateşe vererek İzmir’e doğru çekildi.

Kemalettin Sami Paşa komutasındaki 4. Kolordu’nun 2 Eylülde Uşak’a girmesiyle şehir iki iki yıl süren işgalden kurtulmuş

oldu. Hemen ardından Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, 1. Ordu Komutanı Nurettin Paşa da Uşak’a geldiler.

Uşak’ın Yunan işgalinden kurtulduğu gün, Yunan Küçük Asya Ordusu başkomutan vekili Trikopis de, Yunan 13. Tümeni’nden artakalan birkaç bin askerle birlikte, Elmadağ’da 5. Kafkas Tümeni Komutanı Halit (Akmansü) Bey’e teslim oldu.