Lydia Bölgesi,Antik Kentleri,Sınırları | Tarihi Yapılar |

Lydia Bölgesi Adı Homeros’ta Maionia olarak geçen Lydia’nın M.ö. II. binyıldaki siyasî ve emik ilişkileri hakkında bilgiler çok azdır, özellikle kıyılarda yapılan kazılar bu bölgede M. ö. XIV. ve XIII. yy.da mykenai kültürünün varlığını gösterdi.

Eski yazarlar bölgede çok eski devirlerde kurulan bir Lydia krallığından ve üç sülâleden söz ederler: Atys, Herakleides ve Mermnad sülâlesi.

Efsanevî Atys sülâlesi üstüne çok az şey bilinir. Herakles sülâlesi hakkındaysa az bilgi vardır.

Herodotos, bu sülâlenin 505 yıl hüküm sürdüğünü ve bu süre içinde 22 kralın başa geçtiğini anlatır.

Lydia hakkındaki ilk kesin tarihî bilgi M. ö. 680 yıllarına aittir.

Bu tarihte Lydia’da hüküm süren son Herakleides sülâlesinden kral Kandaules, bir saray entrikası sonunda tahttan indirildi.

Lydia Bölgesi Sınırları

Yerine Mermnades’lar sülâlesinden Gyges geçti; krallığı Delphoi kâhini tarafından da onaylandı.

Gyges’in kral olmasından sonra devletin sınırlan genişlemeye başladı ve kuzeyde Troas’a kadar ulaştı.

Bu devirde Anadolu’da Kimmer tehlikesi vardı.

Gyges, Kimmerlere karşı Asurlulardan yardım istedi ve iki kimmer reisini zincire vurarak Ninova’ya yolladı.

Bir süre sonra da kimmer tehlikesinin ortadan kalktığı düşüncesiyle Asurlulara karşı Mısır İle birleşti. Fakat Asurlularla mücadeleye fırsat bulamadı.

Lydia Bölgesi Antik Kentleri

Yine bir kimmer saldırısı sırasında öldü (M.ö. 652).

Gyges’ten sonra Ardys Sadyattes, Alyattes ve Kroisos tahta çıktı. Frigya krallığının Anadolu’nun büyük bir kısmına hâkim oldu.

Batı Frigya, Lydia’nın sınırları içine girdi ve Lydia’nın doğu sınırı iç Anadolu yaylasında Halys (bugün Kızılırmak) nehrine kadar genişledi.

Bithynia bölgesiyle, batıdaki yunan şehirleri (Magnesia, Kolophon, Priene, Smyma, Ephesos) ele geçirildi.

Yalnız, Miletos alınamadı. Kral Alyattes devrinde Kimmerler ülkeden kovuldu.

Bu kral zamanında, değiştokuş ticaretinden para ticaretine geçişi sağlayan ve devlet tarafından yönetilen sikke basımına başlandığı sanılıyor (yaklaşık olarak M.ö. 607 tarihinden itibaren).

Yine bu sıra Lydialılarla Medler arasında 5 yıl süren savaşlar oldu.

Sonunda yapılan antlaşma ile Halys nehri iki devlet arasında sınır kabul edildi (M.ö. 585). M.ö. 560’ta Alyattes ölünce, yerine oğlu Kroisos geçti.

Bu devirde Lydia’da zenginlik ve refah seviyesi çok yükseldi.

Bu kral Yunanlılarla ilişkiler kurdu ve Delphoi’ye birçok kıymetli hediye yolladı.

Halys nehrine kadar Lykia ve Kilikya hariç bütün Anadolu’yu eline geçiren Kroisos M.ö. 574-546’da Pers kralı Keyhusrev ile Halys nehri yakınında savaştı, fakat kış yaklaştığı için bir sonuç alamadan geri döndü.

Keyhusrev Kroisos’u başkenti Sardeis’e kadar izledi ve 14 günlük kuşatmadan sonra şehri eline geçirerek Lydia krallığına son verdi.

Lydia bölgesi bu tarihten 334’e kadar Perslerin elinde kaldı ve satraplıklara ayrıldı; M.ö. 334’te Granikos zaferinden sonra Büyük İskender, onun ölümünden sonra da Selefkiler, Lydia’ya hâkim oldular. Magnesia savaşından (M. ö. 190) sonra Lydia Bergama krallığının eline geçti.

Sonra da bir roma eyaleti haline getirildi (M.ö. 133).

 Lydia Dili

Eskiden Lydia’da konuşulmuş bir eski önasya dilidir; bu dille ilgili bilgilerin çoğu Sardeis’te ele geçirilen M.ö. VI. yy.a ait 64 yazıta ve diğer bazı belgelere dayanmaktadır.

Millî lydia harfleriyle yazılmış olan yazıtların çoğu mezar taşlarına aittir.

Lydiaca metinleri ilk defa iki dilli (Aramca ve lydia dili) bir metin sayesinde çözülebildi.

Lydia dilinin (lykia, karia, side dilleri gibi) hint avrupa dil grubuna giren hitit-luvi örneğinden olduğu ortaya çıkarıldı.