Mali Cumhuriyeti,Tarihi,Coğrafi Özellikleri | Coğrafya Bilgi|

Mali Cumhuriyeti Hakkında Ansiklopedik Bilgi,Batı Afrika’da devlet.Eski Fransız Sudanı’nı içine alır; kuzeyde Moritanya ve Cezayir sahrası, kuzeydoğuda Nijer, doğuda Yukarı Volta, güneyde Fildişi Kıyısı ve Gine, batıda Senegal ile sınırlıdır; 1 250 000 km2: 7 911 000 nüf. Başkenti, Bamako (801500 nüf).

Mali Cumhuriyeti Coğrafi Özellikleri

Sahra ile orman arasında geçiş bölgesi olan Mali’de birbirinden farklı üç iklim bölgesi ayırt edilir:

1. Güney Sahra’nın bir kısmı olan çöl bölgesi.

2. yaz mevsiminde yetersiz (iki-üç ayda 200-600 mm) tropikal yağışlar alan sahil bölgesi; burası yerini güneye doğru ağaçlı savanaya bırakan mimoza bozkırı alanıdır.

Nijer ırmağının vadisinde ve ırmağın göl seklinde genişlediği kısımlarda kurak mevsimde çobanları ve çiftçileri çeken sulak topraklar vardır.

3. kuzeyden (üç-altı ayda 600-1000 mm) güneye doğru (altı-yedi ayda 1000-1600 mm) gidildikçe bollaşan tek bir yağışlı.

iklimle nitelenen Sudan bölgesi (ülkenin yarısı); burada gittikçe sıklaşan ve yer yer ağaçlara da rastlanan (karite) savana, savana-parka veya galeri ormanlarıyla kesilen seyrek bir ormana dönüşür.

Yüzey şekilleri, bütünüyle çok inişli çıkışlı değildir: Segu çanaklarında ve Nijer’in dirseğinde çok geniş olan alüvyon ovaları, kuzeye doğıu Azavad ve Taudeni ovalarıyla devam eder, kenarları güneye doğru yükselir: bunlar Birinci zamanda bölgenin kumtaşıyla örtülü olduğunu gösteren lateritli tepeler ve yaylalardır.

Bu kumtajı sarplıkları Kulikoro’nun aşağı kesimine kadar Nijer’e hâkim olan ve kuzeydoğuya doğru Bandiagara yaylasında (veya Dogon yaylası) devam eden Mandingue yaylasını meydana getirir; Bandiagara yaylası, doğuda Suru çöküntüsünün ve Gondo ovasının yukarısında bir yarla sınırlıdır; bu kayaçlar da birbirinden ayrı tepeler (en kuzeydeki Hombori’nin yükseltisi 700 m’yi bulur) meydana getirir.

Irmaklar (Felu’da, Kayes’in yukarı kesiminde Senegal ırmağı; Sotuba’da, Bamako’nun aşağı kesiminde Nijer ırmağı) tepeleri çağlayanlarla aşar.

Nijer’in dirseğindeki ve Azavad’daki çanaklar, doğuda sahra kütlesi İforalar Adrarı ile sınırlıdır; Adrar’ı çevreleyen kalkerli ve kumtaşlı yaylaların meridyen yönünde uzanan sarplıklarını Tilemsi vadisi izler.

Mali Cumhuriyeti Tarihi

Mali imparatorluğunun yıkılmasından sonra, Bambara’ların kurduğu Segu krallığı.

Sudan’ın bir kısmına hâkim oldu (XVIII. yy.). XIX. yy.da birçok güçlü devlet araziyi paylaştı: Segu; Kaarta; Mocino; Yatanga.

Senegal’den yola çıkan Faidherbe’in giriştiği fransız hâkimiyetini Nijere kadar yayma işini, 1890-1895 arası Gallieni, Archinard v.b. gerçekleştirdi.

Fransız Sudanı, Senegambia – Nijer arazisine (1902) Ye Yukarı Senegal-Nijer sömürgesi (1094) adları altında Fransız Batı Afrikası Genel valiliğine katıldı.

1911’de Nijer-Çat bölgesi ayrılarak Nijer Askeri arazisini meydana getirdi ve 1919’da Nijer kıvrımının sömürge haline getirilen güney kısmı, Yukarı Volta adını aldı.

Yukarı Senegal-Nijer, 1920’de yeniden Fransız Sudanı sömürgesi adını aldı. 1932’de ortadan kaldırılan Yukarı Volta, 1947’de yeniden kuruldu.

1957,de bir yasa ile sudan arazisinde muhtar bir hükümet kuruldu ve sömürge meclisi 1958 kasımında Fransız Milletler topluluğu çerçevesi içinde cumhuriyeti ilan etti.

17 Ocak 1959’da yeni devletin, Senegal ile birlikte kurduğu Mali federasyonu, 1960 ağustosunda dağıldı.

Modibo Keİta yönetiminde, Mali cumhuriyeti adını alan Sudan, 1960 eylülünde tam bağımsızlığa kavuştu.

Afrika Demokratik topluluğundan doğma, sağlam yapılı tek partiye (Sudan birliği) dayanan yöneticiler, sosyalist bir rejim kurmak gerektiğine karar verdiler.

Bununla birlikte rejimin yerleşmesi ve halkların kadrolaştırılması, özellikle 1962’de (Bamako ayaklanması) ve 1963’te zorla yerleşik düzene geçirilen Tuareg’lerin direnmesine yolaçtı.

1964 Parlamento seçimlerinde, seçmenlerin hemen hepsi Sudan birliğinin tek listesine oy verdi.

Fakat devam eden İktisadi sıkıntının yanı sıra yönetimde ve partide bir yozlaşmanın başlaması ve mali yolsuzlukların çoğalması siyasi huzursuzluğu artırdı; Sudan birliğinin Siyasi bürosu kaldırıldı (temmuz 1967).

Ağustos ayında bir Devrimi Savunma Milli kurulu, bütün yetkileri eline aldı ve sert bir siyaset uyguladı.

Dışta, Mali, önce Senegal ile (1963), sonra da Nijerya ve Fildişi Kıyısı ile (1964) olan ilişkilerini düzeltti; S.S.C.B., Çin ve çeşitli sosyalist devletlerle ve aynı zamanda da batı ülkleriyle (özellikle A.B.D. ve Batı Almanya) işbirliği antlaşmaları imzaladı.

Fransa ile imzalanan 1967 Şubat antlaşmaları ve mali frankı’nın değerinin yüzde 50 oranında düşürülmesi sonucunda (mayıs 1967), mali frankının konvertibilitesi için 1968 yılı başı öngörüldü (Mali, Fas ile Cezayir arasındaki ateşkesin doğuşunda rolü ve başkan Modibo Keita’nın Gine, Cezayir ve özellikle B.A.C. gibi sosyalist eğilimli devlet yöneticilerininkine bağlı eylemiyle Afrika’daki önemini ortaya koydu.

18 Kasım 1968’de Mali radyosu teğmen Musa Traore’nin yönettiği bir «Milli Kurtuluş komitesi»nin iktidara el koyduğunu ve Keita’nın diktatörlüğüne son verdiğini açıkladı.

Yeni rejim devlet tekeline son vereceğini, kolektif çiftlikler tasarısını uygulamayacağını bildirerek, yabancı sermayeye çağrıda bulundu.

Geçici hükümet kısa sürede seçimlere gideceğini vaat ettiyse de, Musa Traore devlet başkanı ilan edildi (19 eylül 1969) ve sivil yönetime geçiş yönünde bir ilerleme olmadı.