Malta Şövalyeleri Kimdir,Tarikatı | Tarih Bilgileri |
Malta Şövalyeleri Kimdir,Malta Asker ve Yardımsever Rahipler tarikatı veya Malta Şövalyeleri tarikatı.XI. yy.ın ortasında, Kudüs’te Amalfi’li tacirler tarafından hıristiyan hacıları için, Vaftizci Aziz Yahya’ya (Saint-Jean) adanmış bir düşkünler evi (Saint-Jean L’Hospitalier) kuruldu.
1099’da evin Birinci Haçlı orduları kumandanı Godefroi de Bouillon tarafından bolca bir gelirle desteklenmiş olan yöneticisi Gerard, düşkünler evi’nin işlerini yürütmekte olan benediktinler yerine Saint-Jan (Aziz Yahya) tarikatı keşişleri (veya Kudüs Aziz Yahya Düşkünler evi Keşişleri) adıyla kurduğu yeni bir tarikatın üyelerini getirdi.
Bu tarikatın 1113’te papa Pascalis II tarafından onaylanmış olan tüzüğü, daha sonraları, hastalarla ilgilenen birçok tarikat için örnek oldu.
1113’te tarikatın kuruluşuna, hıristiyanların müslümanlara karşı korunmasını sağlamak amacıyla askerî bir hizmet bölümü eklendi.
1187 Hıttın savaşından sonra Kudüs’ün düşmesi üstüne tarikat üyeleri önce Akkâ’ya, ardından Kıbrıs’a (1291), bir süre sonra Silifke ve Larende’ye (Karaman), ondan sonra da Rodos’a yerleştiler (1300).
Rodos’ta tarikatı daha da genişleten şovalyeler, Mısır Memlûklu sultanlığı ve Anadolu beylikleri ile süreli mücadelelere giriştiler; 1396 Niğbolu savaşına katıldılar.
1442 Ye 1448’de Memlûklar Rodos’a saldırdılar.
Şövalyeler Anadolu’da Bodrum’u (Halikarnassos) ele geçirerek tuzlalar imtiyazını aldılar.
Fakat bu imtiyaz Fatih zamanında kaldınldı.
1480’de Mesih Paşa kumandasındaki bir osmanlı filosu tarikatın elindeki Rodos’u kuşattı, fakat alamadı.
Cem, 1483’te tarikat reisi (Grand-maitre) Pierre d’Aubusson’a sığındığı zaman, imtiyazlar yenilendi.
Bayezid II zamanında akdeniz sahillerine hücum eden tarikat gemileri yüzünden, türk denizcisi Kemal Reis 1503’te Rodos’a bir çıkarma yaptı.
Tarikat, Kanunî’nin hücumu üzerine 1 ocak 1523’te Rodos’u bırakmak zorunda kaldı.
Karl V, osmanlı gemileriyle nakledilen tarikat mensuplarını Malta’ya yerleştirdi (1530); İtalya, özellikle Fransa’da büyük malikâneler ve topraklar bağışladı.
Jean de La Valette, 1565’te Mustafa Paşa, Pıyale Paşa ve Turgut Reisin emrindeki osmanlı kuvvetlerini yendi.
Malta Şövalyeleri Tarikatı
Bundan sonra da adları «Malta şövalyeleri» oldu ve müslümanlara karşı ileri karakol olarak, Hıristiyanlığı savunmak amacıyla savaşmaya başladılar.
Fakat aynı maksatla Kuzey Afrika’da kurulan Cezayirî Garp ocakları mensuplarıyla mücadeleleri çetin oldu.
Genellikle bir başkanın yönetiminde olan tarikat (şövalyelerin anayurtlarına göre) sekiz dil veya millet’e bölünmüştü: Provence, Auvergne, Fransa, İtalya, Aragon, Almanya ve (Leon ve Portekiz de dahil olmak üzere) Castilla.
Bir şef veya koruyucu nun yönetiminde olan her dil’de arpalıklar manastır toplulukları ve baillage’lara bölünmüştü.
1267’den beri,tarikatın başkanı büyük üstat (grand-maitre) unvanına sahiptir ve on sekiz yaşını bitirmiş olan adalet şövalyeleri tarafından seçilir.
Tarikat 1798’de Mısır seferine çıkan Napolyon tarafından ortadan kaldırıldı; Malta 1800’de Ingilizler tarafından işgal edildikten sonra da şövalyeler adayı terk etti ve 1834’te Pius VII tarafından kabul edilerek önce İtalya’da Catania’ya, ardından da Roma’ya yerleştirildiler.
Bu arada dilleri de azaltılarak yalnız İtalya ve Almanya dilleri kaldı.
1854’te tarikata Roma’daki Aventino manastırı ile Aziz Basikios kilisesinin imtiyazı verildi (1880).
Hâkim Malta tarikatını Fransa 1924’te tanıdı, 1961’de de uzun ve tartışmalı görüşmelerden sonra Papalık, tarikatın yeni bir yasasını onayladı.
Papalığın ayrıca, tarikat üstünde, bir kardinal-patron tarafından uygulanan denetim hakkı da vardır.
Bir başkan tarafından yönetilen tarikat, tarikata giriş andı içmiş şövalyeler, tarikata kabul edilmiş şövalyeler ve laik görevliler (onur ve sofuluk şövalyeleri, tanrının lütfü ve sofuluk şövalyeleri ve yüksek lutuf şövalyeleri) ile donatus’çulardan (toplam olarak 7 400 kişi) meydana gelir.
Tarikat en büyük etkinliğini yardım ve hayır işlerinde gösterir (1961’de, birçok hastahanesi ve yüz kadar uçaktan meydana gelen bir sağlık uçakları filosu vardı).
Tarikatın birçok mülkü ve otuz iki ülkede diplomatik temsilcileri vardır.
Hâkim bir devlet olarak nişanlar da veren Malta Şövalyeleri tarikatının en önemli nisanı «Malta liyakat nişanı» adını taşır.
Tarikatın 1852’de Prusya’da, genellikle «Kudüslü Aziz Yahya tarikatı» adıyla anılan protestan bir kolu kuruldu.
1888’de ise kraliçe Victoria tarafından tarikat için İngiltere’de bir yasa çıkarıldı.
Bu arada İspanya’da «Kudüslü Yahya tarikatı» adıyla kurulmuş olan bir şubesi de 1802’de İspanya krallarının buyruğu altına sokulmuştur
Prens Ludovico Chigi Della Rovere’nin ölümünden sonra (1951) Malta Şövalyeleri tarikatı başkansız kaldı.
Bunun üzerine, 1961’de papadan tarikatın yasasının onayı alınınca 8 mayıs 1962’de tarikatın başkanlığına Angelo da Mojana seçildi.
Saint Jean Şövalyeleri tarikatının tarihi konusunda 1726’da L’Abbe’de Vertot tarafından yazılmış ünlü bir eser vardır.
Ama bu eserin gerçeklere uygunluğu birçok kimseler tarafından tartışma konusu yapıldı.
Çünkü bu konuda, kitabı yazmış olan Vertot’nun Rodos kuşatması konusunda bilgi almak amacıyla şövalyelerden birine yazmış olduğu ve onun göndermesini beklediği notların gecikmesi üzerine de kitabını istediği bilginin gelmesini beklemeden kaleme aldığını, notlar eline geçtikten sonra da kendisine notları zamanında göndermemiş olan kimseye yazarak: «Buna çok canım sıkıldı.
Ama kararımı da verdim» demiş olduğu öne sürülür.
Bu sözler, o günden beri, belirli bir konuda almış olduğu değişik bilgilere rağmen eski fikrinden dönmek istemeyenler için kullanılan bir terim haline gelmiştir.
Tarikat hakkında Mıege, j. de la Graviere, L. de Boisgelin, P. Doublet birer eser kaleme almışlardır.