Mitanni Krallığı,Kralı Artatama | Tarih Bilgileri |

Mitanni Krallığı,M.ö. II. binyıllannda Yukarı Suriye ve Mezopotamya’da Hurriler tarafından kurulmuş olan devlet.

Mitanni kralları kendi ülkelerine, Asurlular gibi Hanigalbat adını veriyorlar, Hititler ise bu ülkeye Mitanni diyorlardı.

Mitanni krallığının Fırat kıyısındaki Kargamış’tan, Belih ve Habur bölgelerini içine alarak Nusaybin’e kadar uzanan Yukarı Mezopotamya’ya kadar yayıldığı ve doğuda Bitlis suyu ile sınırlandığı kabul edilir.

Mitanni ülkesinin doğusunda «Hurri ülkeleri» bulunuyordu.

Mitanni krallığı, parlak döneminde, batıda ve doğuda bu sınırları aştı.

Krallığın başkenti olarak Vaşşugani şehri gösterilir. Bazı bilginler bu şehrin Habur üzerinde bulunan bugünkü Resülayn olduğunu kabul ederler.

M.ö.1800 yılından sonra kurulan Mitanni krallığı uzun süre Asur’a da hâkim oldu.

Musul yöresinde, Kerkük’te ve özellikle bu şehrin çevresindeki Yorgantepe’de (eski Nuzi) bulunan ve yaklaşık olarak M.ö. 1500 yılından kalma çivi yazılı tabletler, bölgenin bu devirde Mitanni krallığına bağlı olduğunu gösterir.

Mısır’daki XVIII. Sülâleye bağlı firavunların Suriye seferleri sırasında Mitanni devleti gerilemeye başladı ve Suriye’nin bir kısmını Mısırlılara bırakmak zorunda kaldı.

Fakat M.ö. 1450 yılına doğru kral Savaştar zamanında Mitanni krallığı yeniden büyük ve güçlü bir devlet oldu.

Bu kral Asur’u haraca bağladı ve hâkimiyetini doğuda Guti ülkesine yani Zagros dağlarına kadar genişletti.

Amenophis II zamanında Mısırlılar, Suriye’de yaptıkları savaşlara son vererek Mitannilerle dost geçinmek yolunu tuttular.

Mitanni Kralı Artatama

Tutmes IV’ün Mitanni kralı Artatama I’in kızıyla evlenmesi, bu iki devlet arasındaki dostluk bağlarını güçlendirdi. Fakat XIV. yy’ın başlangıcında Mitanni devleti, kral Şuttarna’nın oğullan (Tuşratta ve Artatama) arasında çıkan taht kavgaları ve bir kısmı Mısırlıları, başka bir kısmı Asurluları veya Hititleri tutan gruplar yüzünden zayıflamaya ve parçalanmaya başladı.

Hitit tahtında bulunan Şuppiluliuma bu durumdan yararlandı ve Mitanni krallığını bir vasal devlet olarak hâkimiyeti altına aldı.

Hitit kralının, Tuşratta’nın oğlu Mattivaza ile imzaladığı yasallık antlaşmasına göre, hitit kralının kızı, mitanni kraliçesi olacak, yalnız bu kraliçenin çocukları mitanni tahtına çıkacak; Mitanni halkı yeni hanedana bağlı kalacak; iki devlet birbirleriyle dost ve müttefik olarak dış düşmanlara karşı birlikte hareket edecekti.

Fakat, Şuppiluliuma’nın ölümünden sonra, daha önceleri bağımsızlıklarına kavuşmuş olan Asurlular saldırıya geçerek Mitanni krallığının doğu bölgelerini ele geçirmeye başladılar.

Böylece Hititlerin ve Asurlulann saldırıları sonunda XII. yy.da bu krallık ortadan kalktı.

Krallığın feodal bir yapısı vardı. Devletin başına Şar Mitanni veya Şar Hanigalbat unvanını taşıyan bir kral bulunurdu.

Bu krala bağlı olarak ülkenin savunmasıyla görevlendirilmiş birtakım küçük krallar ve beyler vardı.

Halk üç sınıfa ayrılıyordu: tımarlara sahip bulunan ve askerî veya mülkî birtakım yükümleri olan mariannu’lar veya soylular; Hanigalbatlı denen hür insanlar; toprağa bağlı, askerlik ve vergi yükümü altındaki köylüler.

Mariunnular, biniciliğe ve atlı cenk arabaları kullanmaya önem verirlerdi.

Nuzi’de bulunan çivi yazılı tabletlerde tarımla uğraşan bir kavmin ihtiyaçları gözönünde bulundurulmaktadır.

Aile, patriarkal temellere dayanıyor ve evlenmeler, bütün ön Asya’da olduğu gibi hukukî bir akit olarak kabul ediliyordu.

Medenî, hukuk, şahsî mülkiyet üzerine kuruluydu.

Bununla birlikte arazi ve emlâkin satılması birtakım şartlara ve kayıtlara bağlıydı, özellikle soyluların elindeki tımarlar satılamaz, ancak veraset yoluyla geçebilirdi.

Mitanni sanatında mezopotamya, mısır ve ege sanatlarına ait unsurlar hâkimdir.

Yuvarlak mühürler ve seramikler dışında, bu sanat oldukça kaba ve bütünlükten yoksundur.

Louvre müzesinde (Fransa), gerçekçi bir anlayışta yapılmış ve Yukarı Suriye’den getirilmiş olan bazalt bir tanrı başı bulunmaktadır.

Taş üzerine yapılmış oymaların kendine özgü motifleri, hurma dallı kutsal ağaç, kanatlı güneş, akbaba, saç örgüsü, gül ve yıldız biçiminde süsleri vardır.

Bu motifler, sonradan Asurlular tarafından benimsendi.

Seramik olarak, koyu zemin üzerine beyaz desenli, geometrik, özellikle de sarmal motifli çanaklar vardır.