Mitoz Bölünme Nedir,Evreleri Nelerdir | Biyoloji Bilgileri |

Mitoz Bölünme,(yun. mitos, iplik’ten fr. mitose). Hücrenin, bütün elemanlarını eşleyerek iki eşit hücreye bölünmesi.Mitoz, düzgün bir şekilde art arda oluşan bir dizi olaylar halindedir.

Karyokinez Nedir Evreleri Nelerdir

Mitozda çekirdeğin durumundaki değişikliklere ve çekirdek bölünmesine «karyokinez», sitoplazmadaki değişikliklere ve sitoplazma bölünmesine «sitodiyerez» adı verilir.

Çok hücreli hayvanlarla çok hücreli bitkilerde mitozun iki çeşidi görülür: kromozomların sayısını değişmez tutan eşit bölünmeli mitoz; yalnız gametlerin oluşumu sırasında meydana gelen ve kromozom sayısını yarıya indiren indirgemeli mitoz. (meyoz.) Üstün yapılı bitkilerde (tohumlu bitkiler) sontrozom yoktur, onun için bunların mitozu merkezsiz tiptendir Hayvanların çoğunda mitozu santrozom başlatır; santrozom ikiye bölünerek her biri bir kutba gider ve akromatik iğ ipliğini tutar.

Hücrenin çoğalma zamanı dışında da kromozomlar kimyasal bakımdan etkindir; bu sırada elçi R.N.A.’yı sentezler.

Bölünme zamanı dışında bütün kromozomlar çözülmez bir yumak halindedir, teker teker farkedilemez.

Bununla beraber kromonema adı verilen çizgimsi bazı yapılar göze çarpar.

Çekirdekler bölünmeye başladığı zaman kromonemalar daha iyi görülebilir; kromozomlar da bazofil iplikler halinde tespit edilebilir.

Bu görünüşünden dolayı 1882’de Fleming hücre bölünmesine mitoz adını verdi (mitos, iplik’ten).

Gerçekten de o sırada kromozomların her biri kromatit adı verilen bitişik iki iplik halinde bulunur.

Kromatitler ileride mitoz sırasında kromozom hareketlerini yönetecek olan santromerlerle birbirine bağlıdır.

Yani kromozom kütlesi, üstündeki çeşitli yapılar görülür hale gelmeden önce bölünüyor demektir.

Kromozomlar ikiye bölündükten sonra kromatit çiftleri helezonlaşma suretiyle kısalır ve kalınlaşır; bu sırada her kromatit ötekinden bağımsızdır; ama santromerler kalınlaşmaz.

Bu olayların ardından, çekirdeği saran zar parçalanır ve yok olur.

Aynı zamanda bir ekvatorlu ve iki kutuplu bir iğ ipliği oluşur.

Kromozomlar ig ipliğinin ekvatoruna bağlamı.

O sırada kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak iğ ipliğin karşıt kutuplarına yönelir.

Kutuplara varan her kromozom kümesinin etrafında yeni bir çekirdek zarı oluşur.

Sonra sitoplazma ikiye bölünerek iki yeni hücre ortaya çıkar.

Mitoz sürekli bir oluşumdur ve yukarıda anlatıldığı gibi cereyan eder.

Mitoz iki ana tipe ayrılır: çekirdeğin zorunlu olarak ardıl evreden (metafaz) geçtiği ortomitoz (düz mitoz); kromozomların dağılışının farklı olduğu plöromitoz (eğri mitoz).

Ortomitoz 

Bütün çokhücreli hayvanlarla çokhücreli bitkilerin ve bir kısım bir hücrelilerin bölünme tarzıdır.

Art arda dört evreden meydana gelir;

1.Önce evre (profaz): bu evrede kromozomlar kısalır ve kalınlaşır; santrozomun çevresinde bir yıldız oluşarak iki yavru yıldıza ayrılır, bunların her biri hücrenin bir kutbuna gider ve bunların aralarında boyalara yakınlık göstermeyen telcikler görülür. Bu telciklerin tümüne birden akromatik iğ ipliği denir;

2.Ardıl evre (metafaz): bu evrede çekirdek zarı kaybolur, kromozomlar iğ ipliğin iki kutbundan eşit uzaklıkta, ekvator düzleminde toplanır; bunların tümüne birden ekvator plağı denir;

3.Ağan evre (anafaz): bu evrede bir kromozom iki eş kromozoma ayrılır; ayrılan kromozomlar eşit iki küme halinde iğ ipliğin kutuplarına doğru yönelir;

4.Son evre (telofaz): kromozomlar kutba varıp da birbirine yaklaşarak sıkışmaya koyulduğu zaman başlar; o sırada her kromozom kümesinin çevresinde bir zar oluşur; yavru çekirdekler son evrenin sonunda belirgin hale gelir; sitoplazma ortadan ikiye bölünerek iki yavru hücre meydana gelir.

Karyokinez, sitodiyerez olmaksızın meydana gelebilir.

O zaman çok çekirdekli kocaman bir hücre (kemik iriliğindeki çok çekirdekli hücreler) veya içinde çekirdekler bulunan bir sitoplazma kütlesi (sinsisyum veya plazmodyum)

oluşur.

Plöromitoz 

Birhücreli hayvanların birçoğunda görülür. Bu çeşitli mitozda kromozomlar doğrudan doğruya iğ ipliğine yapışmaz ve ardıl evre bulunmaz.

Mitozun süresi çok değişiktir; birkaç dakikadan birkaç saate, hattâ birkaç güne varabilir.

Her evrenin, belli bir ısıda, karakteristik bir süresi vardır.«En uzun evre ilkin evredir.

Sıcaklığın artması mitozun hızını çabuklaştırır.

Mitozun mekanizması henüz iyice bilinmiyor, iç etmener (santrozomun etkisi) ve dış etmenler (hormonlar) bu işte rol oynasa gerek.

Bazı kimyasal maddeler (kolşisin) mitozu büsbütün ortadan kaldırabilir ve ardıl evrede durdurabilir.