Moliere Kimdir,Hayatı ve Eserleri | Yazar Biyografi |

Moliere Kimdir,Hayatı ve Eserleri,(Jean-Baptiste poquelin,denir), Fransız oyun yazarı (Paris 1622-1673).

Moliere Hayatı ve Eserleri

Babası ve dedesi döşemeciydi; çocukluğu Paris’te, babasının Hales ve Pont-Neuf yakınındaki dükkânında geçti.

Annesi Marie Cresse’yi kaybettiğinde on yaşındaydı.

Clermont kolejinde cizvitlerden latin ve yunan dili ve edebiyatı dersleri aldı, sonra hukuk öğrenimi yaptı.

Bir süre sonra barodan ayrıldı ve tiyatroya yöneldi. Dostları Bejart’larla İllustre-Theatre’ı kurdu (haziran 1643), ayrıca Nesle kulesi yakınında Metayers oyun solanunu, sonra Saint-Paul rıhtımı yakınında Croix-Noire oyun salonunu açtı, fakat her iki teşebbüsü de başarısızlıkla sonuçlanınca (1645) taşraya gitti, on iki yıl oradan oraya dolaştı. Moliere’in bu dönemi hakkında pek az şey bilinir.

1658 Yılında Paris’e döndü, kraldan önce Petit-Bourbon salonunu, 1660 ekiminden sonra da Palais-Royal salonunu aldı. Taşrada bulunduğu sırada Moliere iki komedi yazmıştı.

Şaşkın (L’Etourdi) vie Küskün Âşıklar (Le Depit Amoureux). Her iki eser de Moliere’in bu dönemde, konularını ve komedi anlayışını İtalya’dan aldığını gösterir.

Halka verdiği ilk orijinal eser Gülünç Kibalar’dır (Les Precieuses Ridicules) [aralık 1659].

Tek perdelik bir fars olan ve özentici itibar salonlarını yeren oyun büyük ilgi gördü.

Halkın sevgisini kazanan ve saraydan himaye gören Moliere, üç işi birden yürüttü; hem yazar, hem topluluk yöneticisi, hem oyuncu olarak çalışıyordu.

Royal’deki tiyatrosunu geliştirmeye, bir yandan da sarayın istediği eğlenceleri hazırlamaya çalıştı.

Bundan sonraki eseri Sganarelle ou le Cocu îmaginaire de (Sganerelle veya Vesveseli Boynuzlu [mayıs 1660] bir farstı; daha sonra Moliere, bir çeşit romanesk, komedi türünü denedi.

Dom Garcie de Navarre (şubat 1661).

Ondan sonra oyun haline getirilmiş bir hikâye olan üç perdelik Kocalar Mektebi’ni (L’ecole des Maris) [haziran 1661] ve son derece canlı, içiçe entrikalarla dolu bir piyes olan Münasebetsizler’i (Les Fâcheux) [kasım 1661] sahneye koydu.

1662’de, ilk şaheseri olan Kadınlar Mektebi’ni (L’ecole des Femmes) oynadı.

Bu eserdeki ahlâkçı görüşleri ve bazı cüretli bölümler, rakiplerini ve sofuları öfkelendirdi.

Bütün 1663 yılı «Kadınlar Mektebi Kavgası» denen tartışmayla geçti.

Moliere hasımlarına, Kadınlar Mektebi’nin Tenkidi (La Critique de «L’ecole des Femmes») [1 haziran 1663] ve Versailles Tuluatı (L’impromptu de Versailles) [18 ekim 1663] adlı eserleriyle cevap verdi.

Moliere, topluluğu için, Zorla Evlenme (Le Mariago Force) [ocak 1664] adlı baleli kometliyle, müzikli ve yer yer baleli bir komedi olan La Princesse d’Elide’ i (Eleia Prensesi) [mayıs 1664] yazdı, öte yandan Kadınlar Mektebi’ni tenkit eden sofulara karşı, onların bütün çirkinliklerini gözler önüne seren bir komedi hazırladı.

Tartuffe’ün ilk üç perdesini 12 mayıs 1664’te, kralın önünde oynadı; fakat Saint Sacrement papazları hemen nüfuzlu kişileri harekete geçirdiler ve eser yasaklandı.

Piyesin oynanmasına ancak 5 şubat 1669’da, ana kraliçenin Ölümünden sonra izin verildi.

Tartuffe’ün uğradığı güçlükler karşısında Moliere, önce o sıralarda çok tutulan İspanyol menşeli bir konuya yöneldi.

Don juan’ı(Don Juan ou Is Festin de Pierre) yazdı ve 1665 şubatında sahneye koydu.

Konunun romanesk yanını tamamıyla bırakmış, olağanüstü serüvenleri iyice azaltmış ve gülünç sahneleri en ciddî fikirlerle kaynaştırmıştı.

Fakat piyesini çarçabuk sahneden kaldırmak zorunda kaldı.

Daha sonra gelenekleri hicvetmeye yöneldi.

Sevda Hekimi’ nde (L’Amour Midecin) [eylül 1665] saray hekimlerini ele aldı.

Adamcıl (Le Mi-santhrope) [haziran 1666] bir karakter incelemesi olduğu kadar, çağın törelerini ortaya seren bir tabloydu.

Ama seyirci, bu pek yüksek seviyeli komediyi biraz ciddî bulduğu için, Moliere, Zoraki Hekim’i (Le Midecin Malgre Lui) [ağustos 1666] yazdı.

Yazar, her türden birçok eser vermeye başladı; Milicerte, bir çapkınlık komedisiydi; La Pastorale Comique (Gülünç Pastoral), Sicilya’n yahut Resimli Muhabbet (Le Sicillien ou l’Amour Peintre) yazarın Saint-Germain’de saray şenliklerine katıldığını (aralık 1666 şubat 1667) gösterir.

Amphitryon’un (ocak 1668) bu şenlikler için tasarlandığı bilinirse, eser daha iyi kavranabilir.

George Dandin, Versailles şenlikleri (temmuz 1668) için yazılmış bir baleli komedidir.

Ama Moliere katıksız komediye dönmeyi tasarlıyordu.

Eylül 1668’de Cimri’ yi (L’Avare) yazdı. Eser, büyük bir başarı sağlamadı.

Moliere bundan sonraki üç yıl boyunca sadece, bir baleli trajedi olan Şanlı Âşıklar’ı (Les Amants Magnifiques) [şubat 1670], bir müzikli komedi olan Psyche’yi (temmuz 1671) ve baleli iki komedi yazdı.

Mösyö de Pourceaugnac (Monsieur de Pourceaugnac) [ekim 1669] ile Kibarlık Budalası (Le Bourgeois Gentilhomme) [ekim 1670].

Scapin’in Dolapları (Les Fourberies de Scapin) [mayıs 1671] italyan Lazzi’sinin bir devamıdır.

Kontes Escarbagnas (La Comtesse d’Escarbagnas) [aralık 1671] ise baleli bir komediydi.

Moliere, 1668’den beri büyük bir töre komedisi hazırlıyordu; 1672’de eseri sahneye koydu.

Bilgiç Kadınlar (Les Femmes Savantes). Oyun büyük başarı kazandı. Bunun üzerine Moliere Paris llâhiyat fakültesine ve onun temsil ettiği iskolastik felsefeye karşı bir komedi yazmayı tasarladı.

Ama bunun büyük bir ihtiyatsızlık olacağını dostları kendisine sezdirmiş olmalılar ki, bu sefer gözünü hekimlere dikti.

Hastalık Hastası (Le Malade imaginaire), bir baleli komedidir, ama eğlendirici yapısı içinde çok ciddî meselelere değinir.

Piyes 10 şubat 1673’te Palais-Royal’de oynandı.

17 Şubatta, dördüncü temsilde, Moliere sahnede fenalık geçirdi.

Birkaç saat sonra da evinde öldü.

Molifere’e yakın olan çağdaşları, onun değerli niteliklerini, iyiliğini, cömertliğini, dürüstlüğünü övmekte birleşirler.

Hepsi yazan aşırı duygulu, çok kere hüzünlü, mücadelede ateşli, ama kendisini aşağılayanlarla uzlaşmaya hazır biri olarak anlatırlar.

Tiyatro oyuncusu Madeleine Bejart ile uzun süren bir ilişkisi oldu; sonra da resmî kayıtlara göre Madeleine’in kızkardeşi, ama Bolieau’nun ve Moilfcre’in dostlarının söylediklerine bakılırsa kızı olan Arman de Bejart ile evlendi (1662).

Ne var ki karısı, sadık bir eş değildi ve Moliere’e çok acı çektirdi.

Üç çocuklarından biri yaşadı (Esprit Madeleine), o da çocuğu olmadan Öldü.

Moliere’in uzun süre, çok sağlıklı bir hayat sürdüğü sanılır.

1665’te bir soğuk algınlığı yüzünden hasta düştü, tedavisi iyi yapılamadı, hastalık depreşti, vereme dönüştü.

1673’te ağzından kan gelmesi ve ölüme yenilmesi de bunu gösterir.

Cimri’de (1668) Harpagon’un öksürüğüne yaptığı imalar da bu bakımdan dokunaklı bir anlam kazanır.

Moliere sadece bir yazar değil, çok büyük bir oyuncu ve önemli bir tiyatro yöneticisiydi.

Oyunculuktnı ve özellikle dostu Scaramouche’u örnek almıştı. önce Mascarile tipini, sonra da sinemanın ilk zamanlarındaki büyük komik «tipleri» andıran güldürücü kişi Sganarelle’i yarattı.

Yönetici olarak Moliere, Bourgogne ve Marais konağındaki tiyatro oyuncuları için korkutucu bir rakipti.

Tenzilâtlı temsillerin sayısını arttırıyor, akla hayale gelmeyen reklâm yolları buluyordu.

Ama o, büyük gücünü, kumpanyasında kurduğu sıkı disiplinden ve iş arkadaşlarının sevgisinden alıyordu.

Çağdaşları onun eser sahneye koyuşundaki aşın kesinliğe hayrandılar; bu sahneye koyuşta her hareket, her adım, her bakış hesaplıydı.

Moliere’in eseri fransız kültürünün en zengin hâzinelerinden biridir.

Onu sadece bir ahlâkçı veya beylik faziletlerin, orta yolun, suya sabuna dokunmaktan çekinen burjuvazinin savunucusu olarak görmek çok yanlış olur.

Moliere her şeyden önce bir sanatçı ve şairdi.

Sözlerin, müziğin ve dansın iç içe kaynaştığı bir tiyatro tasarlamış ve bu yönde çeşitli denemelere girişmişti.

Fransız veya İtalyan asıllı halk farsının kaynaklarını değerlendirdi.

Zevki, güldürme sanatının bütün biçimlerini kucaklayacak kadar gelişmişti.

Ahlâkçı olarak eserinin, insanların mutluluğuna hizmet etmesini istiyordu.

Onun ahlâkı, piyeslerindeki «ukalâların» ahlâkı değildi. «Kalpazanlar» diye adlandırdığı sahte sofularla, düzmece bilginlerle, düşünce ürünlerine ve iyi duygulara yapmacıklı bir sevgi gösterisinde bulunan kişilerle güçlü bir şekilde, gözünü daldan budaktan sakınmadan mücadele etmeyi bildi.