Mora Yarımadası,Tarihi,1460 Fethi | Tarih Bilgileri |
Mora Yarımadası Hakkında Ansiklopedik Bilgi,Yunanistan’ın güneyindeki Peloponnesos yarımadasına (bk. peloponnesos) XIII.yy.-XIX yy.da verilen ad. Mora adı, bölgede dut (morea) üretiminin önemi yüzünden verildi.
Mora Yarımadası Tarihi
1205’te yarımadada Mora prensliği kuruldu.
Anadolu türk beyliklerinin Mora ile ilgisi XIV. yy.da başladı.
Aydınoğlu Umur Bey (öl. 1348), İzmir’de hazırladığı donanma ile Mora’ya akın yaptı; pek çok ganimet ve esirle geri döndü.
XIV.yy. sonlarında Mora’da osmanlı istilâsı başladı.
Mora valisi Necio I Acciajoli, Bayezid I’e vergi ödemeyi kabul etti. Bu yüzyılda Mora’da Türklerin karşısına en büyük rakip olarak çıkan Venedikliler, Atina’yı ve Akropol’u ele geçirdiler (1394).
Niğbolu savaşından (1396) sonra Rumeli beylerbeyi Yakup Paşa v,e Evrenos Bey 50 000 kişilik bir ordunun başında tekrar Mora’ya girdiler.
Achaia prensi Bardo des Superan ile Mystra (İsparta) despotu Theodoros I, Osmanlılara vergiyle bağlandı.
Mystra despotu Theodoros Korinth, Kalavryta ve Mystra şehirlerini Rodos’taki Hospitaller şövalyelerine sattı; fakat şövalyeler Mora’da fazla tutunamadı.
Ankara savaşından (1402) sonra Mora’da, Yenedik ve bizans hâkimiyeti tekrar kuruldu.
Kıyı bölgeleri Lepanto (İnebahtı) ve Patras, venedik yönetimine geçti.
Bizans imparatoru Manuel II, Korinthos berzahında türk akınlarına karşı bir sur yaptırdı.
1423’te Murad II devrinde Mora’ya karşı türk akınları tekrar başladı.
Turhan Bey Mora’ya giderek Mystra, Lontar ve Gardik’i ele geçirdi.
Manuel II, Osmanlılar ile her yıl 100 000 altın vergi ödemek ve Korinthos surlarını yıkmak şartıyla bir antlaşma yapmak zorunda kaldı.
Mora despotu Konstantin Palaiologos 1444’te Türklere karşı kurulan haçlı ittifakına girerek (vakna Savaşı) Osmanlılara bağlı olan Atina, Theben, Livadia, Zituni ve Lidariki’yi aldı; fakat 1446’da osmanlı kuvvetleri Bizanslıları yendi.
Konstantin her yıl vergi vermek ve Tesalya’yı Türklere bırakmak şartıyla Osmanlılar ile anlaşmak zorunda kaldı.
İstanbul’un fethinden sonra papa Calixtus III’ün desteğiyle Mora’da Patras despotu Thomas Palaiologos, Osmanlılara ödediği vergiyi kesti.
Bunun üzerine Fatih 1458’de Mora’yı kesin olarak türk hâkimiyetine soktu.
Mora’da 109 zeamet ve 342 tımardan meydana gelen bir sancak kuruldu; türk nüfusu arttı; hıristiyanların büyük kısmı dağlık bölgelere çekildi.
1460 Mora Yarımadasının Fethi
Fatih 1460’ta batılıların destekledikleri imparator Kostantin Palaiologos un kardeşleri Thanas ve Mystra hâkimi Demetrius Palaiologos üstüne yürüdü; Demetrius teslim oldu; Edirne’ye gönderildi, orada öldü (1471); Thomas Palaiologos Patras’ı terk etti; Porto Longo’da Palaiologos hanedanına mensup kimselerle bir gemiye binerek İtalya’ya çekildi; ölmeden önce (1465) hanedanın armasını rus çarı İvan II’ye sattı.
Mora kıyılarında Venediklilerin elinde bulunan Lepanto (İnebahtı), Modon, Koron, Navarin gibi kaleler Bayezid II tarafından alınarak (1499-1500), bu ülkenin fethi tamamlandı; Venedikliler 1502’de imzaladıkları bir antlaşma ile Türklerin bu bölgedeki hâkimiyetini kabul ettiler.
1571’de İnebahtı’da meydana gelen deniz savaşının Mora üstüne etkisi olmadı.
Venediklilerin Mora’yı geri alma teşebbüsleri sonuç vermedi.
Venedikliler 1683’te Türklere karşı olan ittifaka girerek Mora’ya yeniden saldırdılar.
1699 Karlofça antlaşmasıyla venedik yönetimine geçen Mora, Pasarofça anlaşmasıyla tekrar Osmanlılara verildi (1718).
1768-1774 Osmanlı-Rus savaşları sırasında Moralı hıristiyanlar ayaklandılarsa da kesin bir sonuç elde edemediler.
1821’de Tepedelenli Ali Paşanın isyanı sırasında Mora Rumları tekrar ayaklandı, Avrupa’dan geniş ölçüde yardım gördü.
Osmanlı devleti isyanın bastırılması için Mısır valisi Mehmed Ali Paşadan yardım istedi.
İsyan kısa sürede bastırıldı; İngiltere, Fransa ve Rusya’nın isteği ve Londra’da yapılan antlaşma gereğince Mora’da Osmanlı devletine vergi veren muhtar bir yunan prensliği kurulmasına karar verildi (6 temmuz 1827).
Karşı koymak isteyen osmanlı donanması Navarin’de yakıldı (20 ekim 1827).
Osmanlı devleti, Edirne antlaşmasıyla Londra antlaşmasının mora”hakkındaki hükümlerini tanıdı (1829).
Daha sonra da bağımsız bir yunan devletinin kurulmasını kabul etmek zorunda kaldı (24 nisan 1830).
Mora ve Eğriboz müslümanları Anadolu’ya göç ettiler.
Yunan hâkimiyetindeki Mora, Peloponnesos adıyla anıldı.