Muson İklimi | Özellikleri,Nerelerde Görülür | Coğrafya |

Muson İklimi Nedir,Nerelerde Görülür,Ortalama esiş doğrultusu değişen, hattâ yaz ve kış mevsimlerinde birbirine ters yönlerden esen devirli rüzgarlar.  Japonya’da, kışın kuzey-kuzey-batıdan [kış musonu] esen rüzgâr, yazın güney – güney doğudan [yaz musonu] eser.)

Muson kavramı, değişik yorumları ihtiva ettiği için karışıklıklara yol açar: en eski anlamıyle muson, kara rüzgârlarının mevsimlik yön değişiklikleridir, öte yandan, alman meteorologlarının çoğu, ana doğrultusu mevsimden mevsime değişen (stratosferde, kışın batı rüzgârları, yazın da doğu rüzgârları gibi) «gezgin» rüzgârlara «muson» adını verir.

Ayrıca, birçok meteoroloji uzmanı da, bir yarımküreden öbürüne sapan alize’ye «muson» derler.

Muson İklimi Özellikleri

Terimin bütün anlamlarıyla gerçek musonlar, Asya’nın güneyinde ve doğusunda gelişir.

Uzun süre, rüzgârların mevsimlik yön değiştirmelerinin, büyük bir meltem mekanizmasından ileri geldiği sanıldı.

Bu düşünüşe göre, kışın soğuyan karlar, soğuk hava kütlelerini güneye doğru yayar, bunun sonucu soğuk ve kuraklık başgösterir.

Yazın, fazlasıyla ısınan topraklar, alçak basınç alanları meydana getirir ve deniz havasını çeker, güney kesimin, yağmur getiren nemli ve ılık hava akımı bunun sonucudur.

Çinliler, Japonlar ve Hintliler tarafından yapılan araştırmalar bu basit görüşü temelinden sarstı.

Günümüzün meteoroloji bilginleri, şu üç nokta üstünde genel olarak fikir birliğine varırlar:

1. Asya musonları, her şeyden önce ekvatordaki alçak basınç kuşağının enlemde büyük ölçüde salınmasından ileri gelir.

Bu kuşak, kışın 10° güneyde, yazın da 30° kuzeyde yerleşir; oysa okyanuslar üzerinde ve Batı Afrika’da alçak basınç alanlarının normal salışımı 5°’lik enlemi hiç bir zaman aşmaz.

Ekvatordaki salınım, aynı zamanda kutup alanının ve jet-stream’in büyük ölçüde ötelenmesiyle çalışır. Bu şartlar, kışın kuzey kesimlerde bir kutup akımı, yazın da güney kesimlerde, ekvator bölgesindeki denizlerden gelen bir hava akımı meydana getirir.

Himalaya dağlarının yarattığı 8 000 m’lik tabiî engel, «hidrodinamik engel etkisi» ile Jet-stream’in daha çok ötelenmesine yol açar, bu da ekvatordaki alçak basınçların ötelenmesi sonucunu doğurur.

2.Dağlar ve coğrafî konum, musonlar bölgesinin heterogenliğini belirler. Himalaya dağlarıyle korunan Hindistan, kışın az miktarda kutup havası ve yağmur alır. Buna karşılık Çin, Japonya ve Tonkin, soğuk ve yağmur getiren Sibirya hava akıntılarının (kutup alnının siklonlarını hızlandıran soğuk akıntılar) etkisinde kalır.

3.Yaz musonunun nemli ve kararsız havası içinde kendiliğinden yağış olması imkânsızdır. Bunun için iki temel unsur gerekir: engebe ve siklon tedirginliği. Çinliler ile Japonların yaptığı araştırmalar, kutup siklonları veya tayfunlar olmadıkça, yaz musonunun kuraklığa bile yol açtığını ispatladı.

Yağış rejimlerinin farklılığı bununla açıklanabilir: Indüs’teki mutlak kuraklık, Himalaya’daki «rüzgârlı» yaz yağmurları, Koromandel kıyısındaki sonbahar yağmurları, Güney Çin’de her mevsim yağan yağmurlar v.b.

Asya’nın dışında, yukarıda açıklanan bütün özellikleri biraraya getiren gerçek musonlar görülmez. Batı Afrika’da ve Avusturalya’da gezgin ötelenme çok hafiftir.

Doğu Afrika’da, ötelenme daha önemli olmakla birlikte, kutup havası olaya karışmaz. Bununla birlikte, bazen muson rüzgârlarının estiği, soğuk hava akımlarına açık bölgelerde (Kuzey Amerika, Orta Avrupa) ne muson terimini doğrulayacak önemli salınımlar, ne de sürekli etki merkezleri görülür: başlıca hava dolanımı, bölgenin hep batı kesiminde kalır.