Mut,Mut Tarihi ve Tarihi Eserleri | Coğrafya Bilgileri |
Mut, Akdeniz bölgesinde (Adana bölümü, İçel ili) ilçe merkezi küçük şehir.
Mut Coğrafi Konumu
28 600 nüf.Göksu vadisinin genişleyerek Mut ovasını meydana getirdiği kesimde, Konya’yı Akdeniz kıyılarına bağlayan yolların en önemlilerinden biri olan Konya – Karaman – Silifke karayolu üzerinde; yüksl. 275 m.
— ilçe merkezi, 2 554 km2; Mut, Çamlıyayla ile birlikte, Mersin’in denize kıyısı olmayan iki ilçesinden biridir.
Mut Tarihi
Mut’ta MÖ 2000 yıllarında ilk yerleşimlerin başladığı tahmin edilmektedir.
Dağlık ve ovalık Kilikya olarak iki bölüme ayrılan Kilikya’nın Dağlık bölümünde, tarihte çok önemli olaylara sahne olmuş Sertavul geçidinin hemen güney ağzında kurulmuştur.
Denizden ortalama yukseltisi 250-300 metre civarindadir.
Bir süre Venedikli ve Kilikyalı korsanlar tarafından elden ele geçtiği, sonrasında Roma hükümetince burada uzun süreli bir hakimiyet sağlandığı söylenir.
Mut ve çevresindeki Toros Dağlarının M.S. 700-800 yıllarından itibaren Orta Asyadan kopup gelen Yörük boylarına da ev sahipliği yaptığı bildirilir.
Ancak bu yıllardan sonra bölgede kurulan ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki çoğu ili de kapsayacak şekilde hakimiyetini sürdüren Kilikya Ermeni Prensliğinin de 1375 yılına kadar varlığını devam ettirdiği bilinmektedir.
Hâtta Toros Dağlarının adının bu prensliğin başında bulunman Thoros isimli prenslerden geldiği de ileri sürülür.Ama bu yanlıştır.
Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad zamanında Karamanoğulları beyliğinin kurucusu olan Nur-e Sofi Bey, bölgeden Ermenileri 1228 yılında kovarak Ermenek , Mut, Gülnar ve daha sonra da Silifke’yi hakimiyeti altına almıştır.
Bölgenin Karamanoğlu beyliğinin eline geçmesinden sonra, Karamanoğulları Mut ve çevresini mamur etmişlerdir. Karamanoğlu Mesut bey zamanında Mut, 5 sene Beyliğe başkentlik yapmıştır.
La’al Paşa Camii, Kızılminare ve bazı başka yapıların Karamanoğulları zamanında yapıldığı bilinmektedir.
1483 yılı yazında Kasım Bey yanında üç oğlu, otuz yiğit beyi ile Kestel (Dağpazarı) yaylasına gelir.
Koyunlar kesilir, kavurmalar, pilavlar, helvalar pişirilir, şerbetler ezilir.
Bu ziyafet sırasında Hocantı oğlu zehiri gizlice şerbete katar.
Şerbeti içenler Kasım Bey’ le beraber otuz dört kişi birden ölürler. (1483) Kasım Bey’den sonra Karamanlılar’ ın bazı çırpınışları oldu ise de devlet olabilme özelliği taşımıyor.
1502 Yılından sonra Karamanlılar’ın topluca doğuya (İran’a) göçmeleriyle Karaman toprakları da tamamen Osmanlılar eline geçer.
Mut Tarihi Eserleri
Mut, sanat eserleri bakımından oldukça zengindir.
Bu eserlerin çoğu Selçuklular ve Karamanoğulları devirlerine aittir.
Lalağa camii, Karamanoğlu Alâeddın Beyin isteğiyle Lâl Ağa tarafından yaptırıldı (1356-1390).
Planı dikdörtgen şeklindedir.
İç kısımda kubbeye geçiş, pandantiflerle sağlanır; tek kubbeli ana mekân, tonozlarla yana doğru genişler. Planıyla bu tipin daha sonraki örneklerine öncü oldu.
Lalağa camiinin yanında Karamanoğulları devrine ait türbe vardır.
Caminin güneyinde bulunan Büyüktürbe veya Hocaenti türbesi, kare planlı kaide üzerinde sekizgen olarak yükselir; üzeri de sekizgen bir külâhla örtülüdür.
İç kısımda beş lahit vardır.
Küçük türbe de yine kare kaide üzerinde sekizgen olarak yükselir ve üzeri sekizgen külâhla örtülüdür.
İç kısımda üçü taş, biri tek parça ahşap dört lahit vardır.
Taşhan, Doğancı mahallesindedir.
Dikdörtgen planlı bıf binadır. Avlusu beşik tonozlu revaklarla çevrilidir, arkada odalar vardır.
Mut kalesi, Namazgâh yakınındadır. Temellerinin Hitit devrine kadar indiği söylenir, özellikle Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlılar devrinde onarım gördü; ekler yapıldı.
Dört burcu içinde İçkale adı verilen kulesi vardır. Mut’un içindeki bu eserlerden başka çevresinde de bazı eserler ve önemli kalıntılar bulunur.
Dağ camii, Mut’un 2 km güneybatındadır.
Beylikler devrinin sonu, Osmanlı devri başına aittir.
Binada çevredeki antik kalıntılardan toplanan devşirme malzeme kullanılmıştır? Mut’a 20 km uzaklıkta Hocaenti köyünde de kare planlı, kubbeli, harap bir cami vardır.
Ayrıca, Silifke-Mut yolu üzerindeki Kaya mezarları, Mut-Karaman yolunda Selçuklu devrine ait Sertavil han, V. yy.a ait bir bizans eseri olan Alahan veya Alacahan adlı kubbeli bazilika önemli eski eserlerdir.