Muzafferüddin Cihan Şah | Biyografi |
Muzafferüddin Cihan Şah (1397 – 1467),Karakoyunlu hükümdarı.
Muzafferüddin Cihan Şah Hayatı
1420′de Cihan Şah, Şahruh’un, üzerine geldiğini haber alınca karşı koymağa hazırlandı.
Şahruh ile savaşa giden Kara Yusuf 13 kasım 1420′de Ucan yaylağında öldü.
Cihan Şah Bağdat valisi olan ağabeyi Şah Mehmed’in yanına gitti.
Celâyirliler’den sultan üveys’i mağlup etti.
Fakat kendisine Celâyirli ülkesinden yer verilmemesi üzerine büyük ağabeyi İskender’in yanına çekildi.
Kendisine Van gölü havzasında bazı kaleler verildi.
Bir süre sonra, Şahruh’a tabi oldu ve aldığı takviye kuvvetleri ile İskender’in üzerine yürüdü. İskender, osmanlı padişahı Murad II’ye sığındı.
1436 Yılında Şahruh, Azerbaycan ve Erran bölgelerinin hükümdarlığını Cihan Şaha bıraktı.
Ağabeyi İskender’i ortadan kaldıran Cihan Şah, Alıncak kalesini ele geçirdi.
Tebriz’e hâkim oldu.
1440 Yılında Gürcistan’ın muhtelif bölgelerine akınlar yaptı, Tiflis’i aldı.
1444′te Gürcistan’a ikinci bir sefer yaptı.
1446 Haziranında Bağdat şehrini zapt etti. Daha sonra Tebriz’e döndü. Şahruh’un ölümü üzerine sultanlığını ilân etti (1447).
Şahruh’un şehzadelerinin çekişmesinden faydalanarak Sultaniye ve Kazvin şehirlerini ele geçirdi.
Daha sonra Irak-ı Acem’e yürüdü.
Şahruh’un torunu Mehmed Sultan ile anlaştı. Ona kızını verdi. Zapt ettiği yerler ağırlık olarak kendisinde kaldı.
1448′de Musul valisi olan yeğeni Elvend isyan etti. Erbil ve Şehrizur taraflarını ele geçirdi.
Fakat Akkoyunlulara sığınmak zorunda kaldı. Bu yüzden Akkoyunlular ile Karakoyunluların arası açıldı. Erzincan, Cihan Şaha teslim oldu.
Malatya ve Urfa da alındı; Mardin kuşatıldı. Akkoyunlulardan Cihangir şehri kurtarmak istedi ise de mağlup oldu.
Cihan Şah, Akoyunlu şehzadelerin taht kavgasına karıştı. Fakat desteklediği Şeyh Hasan Öldürüldü.
Cihan Şah küçük oğlu Muhammedi Mirza’yı Diyarbakır üzerine gönderdi.
Ancak bir sonuç alınmadı (1451).
Sultan Babür, Irak-ı Acem ve Fars bölgelerini alarak Cihan Şahın üzerine yürümek için Rey’e geldi (1452). Cihan Şah bunu haber alınca Cihangir ile anlaştı.
Cihan-Şahın oğlu Pîr Budak, İsfahan ve Şİraz’ı ele geçirdi. Fars bölgesine hâkim oldu.
Diğer taraftan Muşa, saîler’den Seyyİd Ali, Pîr Budak’ın yokluğundan yararlanarak Kerbelâ ve Necef’i zapt ve yağma etti (1453).
Ertesi yıl Seyyid Ali, Huzistan bölgesini ele geçirdi. Cihan Şah onların tehlikeli olmaya başladıklarını görünce büyük emirlerden Ali Şükür Beyi onlara karşı gönderdi. Ancak bunlara bir şey yapılamadı.
Ayrıca Azerbaycan ve Erran Türkmenleri arasında şiilik propagandası yapan Cüneyd bin ibrahim Safevî taraftarlarını ülkesinden çıkarttı.
Horasan’da Timur oğulları arasındaki mücadeleden faydalanmak istedi. Akkoyunlular ile meşgul olmadı.
1458 Yılında kuvvetlerini Rey’de topladı. Cürcan’ı işgal etti. Oğlu Muhammedi Mirza’yı ileri göndererek Meşhet, Nişabur ve Batı Horasan’ı zapt ettirdi. Daha sonra Herat’ı ele geçirdi.
Maveraünnehir hükümdarı Ebu Said’in üzerine yürümek için hazırlıklara başladı.
Ancak oğlu Hasan Ali’nin Maku kalesinden kaçarak sultanlığını ilân etmesi Cihan Şahı Ebu Said ile anlaşmaya zorladı. Cihan Şah Herat’ı boşaltarak Tebriz üzerine yürüdü.
Hasan Ali, Maku’da kuşatıldı ve kendisini isyana teşvik edenleri öldürmesi şartıyla affedildi.
Sihan Şah onu Irak-ı Arap bölgesi valisi yaptı.
Ebü’l-Gazi Hüseyin Baykara, Cürcan’ı ele geçirdi. Bu sırada Ebu Said, Hüseyin Baykara ile uğraşmaktaydı.
Cihan Şah ise oğullarından ve Akkoyunlu Uzun Hasan’dan çekinmekteydi.
Bu bakımdan Cihan Şah ve Ebu Said dost geçinmek zorunda idiler.
Pîr Budak, babasına karşı savaş hazırlıkları yapmaktaydı. Cihan Şah oğlunun bulunduğu Şiraz’a yürüdü. Pîr Budak Bağdat’a çekildi (1462).
Cihan Şah Şiraz’a girdi, bilginlere ve şairlere iltifatlarda bulundu.
Hasan Ali de kardeşi Pir Budak’ın yanına gitti. Bu durum Cihan Şahı kuşkulandırdı. Bağdat halkı da Pîr Budak’tan şikâyetçiydi.
Cihan Şah Bağdat’ı kuşattı. Uzun Hasan’a haber göndererek oğullarına yardım etmemesini istedi.
Buna karşılık Musul ve Er bil’i vereceğini bildirdi. Uzun bir kuşatmadan sonra Pîr Budak serbest bırakılmak şartıyle barışa razı oldu.
Fakat emirlerin teşviki ile öldürüldü (7 haziran 1466).
Cihan Şah 1467 yılında Şirvan bölgesine yürüdü, Derbent’e kadar akınlar yaptı.
Azerbaycan, Erran, Irak-ı Arap, Irak-ı Acem, Kirman ve Fars ülkelerine hâkim oldu.
Osmanlı ve Mısır devletleriyle dost geçindi.
Akkoyunlu devletini ve hükümdarları Uzun Hasan’ı ortadan kaldırmak için Van bölgesine bir sefer yaptı.
Fakat Akkoyunluların bir baskınında yakalanarak öldürüldü (1467).
Tebriz’de Muzafferiye adını taşıyan imaretindeki türbesine gömüldü.